خالق «نیمه پنهان» کیهان که بود؟

در این گزارش، آمده بود: «اواسط دهه ٦٠ گروهی از کارشناسان سپاه و معاونت اجتماعی وزارت اطلاعات به زندان اوین رفتند تا با زندانیان سیاسی چپ به‌ویژه آنها که به دلیل کم‌تجربگی، گرفتار عضویت در گروه‌های مخالف شده بودند، مباحثه کنند. گروهی که برخی از آنها پیش از پیروزی انقلاب، در شمار زندانیان سیاسی جای می‌گرفتند. این بحث‌ها چیزی شبیه به مناظره‌های رایج در اوایل دهه ٦٠ نبود؛ بلکه هدف آنها ایجاد تغییر فکری در زندانیان و بازگرداندن آنها از صفوف مخالفان نظام بود. از میان این کارشناسان، گروهی توانستند به موفقیت‌های بیشتری دست پیدا کنند. میان گروهی که برای بحث با زندانیان عازم بندهای سیاسی و امنیتی زندان‌ها شده بودند، دو نام بعدها در فضای رسانه‌ای انعکاس بیشتری یافت. این دو که در نوشته‌های مخالفانشان با عنوان «برادر حسین» و «برادر حسن» از آنها نام برده می‌شود، موفق شدند برخی از زندانیان دهه ٦٠ را به نوشتن خاطرات سیاسی‌شان از گروه‌های مخالف تشویق کنند. نوشته‌هایی که در آنها بخش‌هایی از روابط پشت پرده سازمان‌های سیاسی ضد نظام، افشا می‌شد تا به این وسیله از عضویت و گرایش جوانان و نوجوانان به آنها کاسته شود. حسین شریعتمداری (فرزند محمد و متولد ١٣٢٦ دماوند) و حسن شایان‌فر (متولد ١٣٣٥)، هرچند هفته یک‌بار، مسیر درکه تا بهارستان را می‌پیمودند تا مجموعه نوشته‌های این زندانیان را برای چاپ در اختیار مسئولان وزارت ارشاد بگذارند.

آنها یکی، دو کتاب از این دست را با کمک چاپخانه وزارت ارشاد چاپ کرده و در میان زندانیان، دانشگاه‌ها و مراکز روشنفکری کشور پخش کردند. این کتاب‌ها ‌چنان با استقبال مواجه شد که گردانندگان آن برای چاپ سریع‌تر مجموعه‌های بعدی، تحت فشار قرار گرفتند. نوشته‌های «تواب‌ها» خیلی بیشتر از آن‌ بود که برای چاپ آن به یک گاهنامه بسنده کرد. فیض‌الله عرب‌سرخی، مدیرکل حراست وزارت ارشاد در آن زمان، یک پیشنهاد هیجان‌انگیز داد؛ او به شریعتمداری و شایان‌فر پیشنهاد کرد این نوشته‌ها را برای چاپ به روزنامه‌ کیهان بسپارند تا هم وقت‌شان برای کارهای اجرائی گرفته نشود و هم این دست‌نوشته‌های سرنوشت‌ساز، در اختیار مخاطبان گسترده‌تری قرار گیرد».

«عرب سرخی» اما روایت دیگری از این ماجرا دارد؛ او به «شرق»می‌گوید: «من و حسن شایان‌فر، دوست دوران کودکی بودیم و این ارتباط حداکثر تا نیمه‌ها یا اواخر دهه ٦٠ هم ادامه داشت و بعد به خاطر فاصله‌های سیاسی، کم‌رنگ شد. آن زمان، بچه‌های زندانی داستان یا قصه‌ای می‌نوشتند. من کمک کردم که منتشر شود. همان زمان دو جلد کتاب به اسم «روزها ‌و سوزها» منتشر شد که اگر الان هم در اینترنت جست‌وجو کنید، به آن بر می‌خورید. هیچ چیز خاصی نبود؛ صرفا تعدادی قصه و داستان کوتاه بود و اصلا بحث اعترافات یا مباحث سیاسی در آن نبود». تغییر مدیریت روزنامه کیهان بعد از رفتن محمد خاتمی و نزدیکان فکری او به آمدن مهدی نصیری‌ منجر شد و سپس به شریعتمداری رسید و معاونت فرهنگی آن نیز به شایان‌فر رسید. شایان‌فر از سال ٧٢ به جمع کیهانی‌ها پیوست و انتشار پاورقی‌های «نیمه پنهان»، درست هم‌زمان با آمدن دولت اصلاحات، در کیهان آغاز شد. حسن شایان‌فر در یک دوره زمانی با حکم محمود احمدی‌نژاد به عضویت هیأت‌مدیره مرکز اسناد ریاست‌جمهوری هم منصوب شد؛ مرکزی که هنوز بسیاری از اسناد آن منتشر نشده است و انتشار اسناد آن، می‌تواند در تدوین تاریخ اداری و مدیریت اقتصادی ایران، تحول ایجاد کند. گفته شده، زمانی‌که محمدحسین صفارهرندی هم از کیهان به دولت نهم راه یافت و وزیر ارشاد شد، رسایی به توصیه و سفارش حسن شایان‌فر، در این وزارتخانه به کارگرفته شد و مدیریت اداره ارشاد قم را عهده‌دار شد.

منبع: روزنامه شرق/ 1 آذر 1395