«طرح فاضلاب تهران» در جهان نمونه شد

شانزدهمین دوره جایزه جهانی انرژی که با حضور نمایندگان و نامزدهای دریافت این جایزه جهانی در برج میلاد برگزاری شد با خشنودی برای شرکت فاضلاب تهران به پایان رسید.

در این مراسم، طرح فاضلاب تهران موفق شد جایزه نخست در بخش آب و عنوان برتر را در میان ١٥ طرح جهانی به خود اختصاص دهد.

علی‌اصغر ریاضتی، مدیرعامل شرکت فاضلاب تهران پیش از این از برگزاری این مراسم و قرار گرفتن طرح فاضلاب تهران در میان 15 طرح برتر جهان خبر داده بود.

مدیرعامل آب و فاضلاب استان تهران پس از دریافت جایزه جهانی انرژی گفت: این جایزه حاصل تلاش تمام دستگاه‌های اجرایی و مدیریتی پایتخت است.

محمد پرورش افزود: من این جایزه را به نمایندگی از تمامی همکارانم دریافت می‌کنم، کسانی که در تمام این سال‌ها برای اجرا و ثمردهی این طرح تلاش کرده‌اند.

پرورش ادامه داد: برای اجرای طرح فاضلاب تهران، تمامی ارگان‌های مدیریت شهری از شرکت فاضلاب تهران، استانداری تا شهرداری و بخش‌های دیگر همکاری نزدیک داشته‌اند و این جایزه متعلق به همه آنهاست.

مدیرعامل آب و فاضلاب استان تهران در ادامه این جایزه را به تمامی 15 هزار نفر پیمانکار، مشاور و همکار بخش اجرایی طرح فاضلاب تهران تقدیم کرد.

در مراسم اهدای این جایزه معصومه ابتکار، معاون رییس‌جمهور و رییس سازمان محیط زیست و حمید چیت‌چیان وزیر نیرو حضور داشتند.

بنیاد جهانی انرژی به‌عنوان بزرگ‌ترین مرجع ارزیابی و حامی طرح‌های محیط‌زیستی به‌ویژه انرژی است. این بنیاد از ٣٠ سال پیش فعالیت خود را آغاز کرده است و بیش از ١٧٧ کشور جهان عضو رسمی این بنیاد هستند. بزرگ‌ترين طرح‌هاي محیط‌زیستي که هر سال افزون بر 10 هزار طرح در زمينه نوآوري‌هاي محیط‌زیستي بالغ می‌شود از سوي سازمان ملل براي نظارت به اين بنياد سپرده مي‌شود. طرح‌هاي ارسالي بر اساس منطق مشخص و در چهار زمينه محیط‌زیست، مالي، اجتماعي و فن‌آوري مورد ارزيابي قرار مي‌گيرد و در نهايت گواهينامه و تنديس از سوي بنياد جهاني انرژي و جامعه مديريت سبز اروپا به برگزيدگان اعطا مي‌شود.

اين جايزه برجسته‌ترين جايزه زیست‌محیطی است و در نهايت از میان 10هزار طرح ارسال شده از سوی 170 شرکت و سازمان، 15 طرح در 5 گروه تخصصی به‌عنوان طرح‌های ملی، موفق به دريافت برجسته‌ترين جايزه زیست‌محیطی مي‌شوند. در بخش آب نیز 3 طرح پذیرفته شده است که طرح فاضلاب تهران در میان آنها قرار داشت.

طرح فاضلاب تهران در سال 2015 در میان طرح‌های برتر جهان قرار گرفت و با توجه پیشرفت‌های ایران به ویژه در شهر تهران در زمینه گسترش زیرساخت‌های تصفیه‌خانه‌های فاضلاب و توسعه شبکه‌ جمع‌آوری فاضلاب این امیدواری وجود داشت که ایران موفق به دریافت این جایزه معتبر شود.

طرح فاضلاب تهران از سال ١٣٧٤ در گستره‌ای به مساحت ٧٠ هزار هکتار در مناطق ٢٢ گانه تهران و برای پوشش ١١ میلیون نفر از جمعیت این شهر آغاز به کار کرد. این طرح براساس اولویت‌های کارشناسی‌ شده تهران (همچون وضعیت بستر زمین‌شناسی یا وضعیت توپوگرافی مناطق) به ٥ فاز عملیاتی تقسیم شده و طبق برنامه بیش از ٩ هزار کیلومتر احداث شبکه جمع‌آوری، خط اصلی و تونل فاضلابرو در پروژه اجرا خواهد شد.

این طرح براساس برآورد سال ١٣٩٤ با اعتباری بالغ بر ٢٠٠ هزار میلیارد ریال در دست اجرا است و پیش‌بینی می‌شود با اتمام آن حدود ٩٠٠ هزار انشعاب به مشترکین واگذار شود.

در راستای این برنامه‌ریزی، طرح جمع‌آوری، انتقال و تصفیه‌ فاضلاب تهران، در سایه همت و تخصص تلاشگران صنعت آب و فاضلاب، تا به امروز بهره‌برداری از ٦ واحد از ٨ واحد تصفیه خانه جنوب تهران که جمعیتی معادل ٣ میلیون و ١٥٠ هزار نفر را در شهرتهران تحت پوشش خدمات فاضلاب قرار می دهد و تولید بیش از ٢٤٦ میلیون متر مکعب فاضلاب در سال، بهره برداری از تونل فاضلابروی شرق تهران به طول ٦/٢٥ کیلومتر در ٦ قطعه اجرایی به عنوان اولین تونل فاضلاب شهری در ایران با ١٤٠٠ کیلومتر شبکه فاضلاب پیرامونی برای پوشش جمعیتی ٢/٤ میلیون نفر از ساکنان نیمه شرقی پایتخت در ساخت این تونل با ایجاد لایه محافظتی ضد آب و پوشش ورق HDPE) و اجرای همزمان عملیات لاینینگ و بتن اصلی و اجرای پوشش داخلی با استفاده از ورق های پلی اتیلن لحاظ شده که این امر علاوه بر افزایش طول عمر تونل این طرح را در ردیف کم نظیر ترین تونل های فاضلابرو قرار داده، بهره برداری از از خط انتقال غرب تهران با ٣٦٢ کیلومتر شبکه به طول ٤٠ کیلومتر برای پوشش ٢ میلیون نفر از جمعیت نیمه غربی پایتخت، در حال حاضر اجرای بیش از ٥ هزار و ٨٠٠ کیلومتر از شبکه طراحی شده، اجرای ١٥٢ کیلومتر در بخش خطوط انتقال و تونل ، نصب ٥٦٤ هزار فقره انشعاب در شهر تهران و پوشش بیش از ٥٥ درصد جمعیت تهران محقق شده است.

طرح فاضلاب تهران به دلیل دارا بودن شاخص های توسعۀ پایدار و حفاظت از محیط زیست کاندید دریافت جایزه جهانی انرژی از سوی بنیاد جهانی انرژی (Energy Globe Foundation) به عنوان بزرگترین مرجع ارزیابی و حمایت‏کننده از طرح‏های محیط زیستی به ویژه انرژی است.

از جمله اقدامات شرکت فاضلاب تهران در راستای توسعۀ پایدار و حفاظت از محیط زیست بدین شرح می باشد:

الف: ارتقاء سطح بهداشت عمومی و توسعه کشاورزی و بهبود آبیاری اراضی زراعی ؛ شرکت فاضلاب تهران با احداث و بهره برداری از بزرگترین تصفیه خانه فاضلاب خاور میانه در جنوب تهران جمعیتی معادل ٤ میلیون و ٢٠٠ هزار نفر از مردم شهر تهران را تحت پوشش قرار داده که پساب خروجی آن با هدف استفاده در زمینهای کشاورزی ، در آبیاری فضای سبز شهری و تغذیه آبخوانها تأثیر بسزایی خواهد گذاشت. پساب تولیدی تصفیه خانۀ جنوب تهران که نزدیک به ٥٠% آب استحصالی از سدهای منتهی به تهران را تشکیل می دهد برای آبیاری حدود ٩٠ هزار هکتار زمین کشاورزی در سال مورد استفاده قرار می گیرد. از دیگر اثرات مفیدی اجرای این پروژه بر محصولات کشاورزی تولید کود طبیعی به‌صورت کود آلی (لجن) تصفیه شده و استفاده از آن به جای کود شیمیایی می باشد که می تواند در ٩ هزار هکتار زمین کشاورزی مورد استفاده قرار گیرد.

آبخوان ها پشتوانۀ ملی تأمین آب در سال های خشک خصوصا در مناطق کم آب به حساب می آیند اجرای طرح فاضلاب تهران معادل ٨٠% آب مصرفی، منبع آب جدید ایجاد می کند که قسمت چشمگیری ازآن می تواند به مصرف تغذیۀ مجدد آبخوان های تهران برسد و بدین ترتیب از وقوع پدیدۀ فرونشست زمین جلوگیری کند.

ب: فعالیت های نوآورانه؛ احداث و بهره برداری از بزرگترین تصفیه خانه فاضلاب خاور میانه، احداث بزرگترین نیروگاه تولید همزمان برق و حرارت از انرژی زیست توده (از استحصال و جمع آوری بیوگاز حاصل از تصفیه فاضلاب)، اجرای بزرگترین پروژه مکانیسم توسعه پاک (CDM) در بخش فاضلاب جهان، احداث بزرگ ترین تونل خط انتقال فاضلاب کشور به طول ٢٧ کیلومتر و اجرای سازه ورتکس فاضلاب به عمق حدود ٣٧ متر برای نخستین بار در کشور و به عنوان بزرگترین ورتکس فاضلاب خاورمیانه

شرکت فاضلاب تهران با شناسایی و جلب تکنولوژهای جدید در زمینه تصفیه فاضلاب کمک به توسعه پایدار و همچنین جذب در آمدهای حاصل از فروش گواهی کاهش انتشار(CER ) در راستای توسعۀ فعالیت های نو آورانه و حفاظت از محیط زیست و با بهره گیری از مزایای اجرای بزرگترین پروژه مکانیسم توسعۀ پاک( CDM ) در بخش فاضلاب جهان را در واحد های مختلف تصفیه خانه های فاضلاب در دستور کار خود قرارداده است.

در گام نخست اقدامات لازم بمنظور اجرای پروژه های مکانیسم توسعه پاک در واحد های ٥ و ٦ تصفیه خانه فاضلاب جنوب و واحد های ١و ٢ تصفیه خانه فاضلاب غرب تهران(فیروزبهرام) صورت پذیرفته که منجر به ثبت سند طراحی پروژه ها (PDD) در وب سایت سازمان ملل (پس از تأیید سازمان محیط زیست) گردیده است.

با اجرای پروژه های مذکور از انتشار ١٥٠,٠٠٠ تن دی اکسید کربن (برای هر پروژه ٧٥٠٠٠ تن) در فضا جلوگیری می شود که با توجه به پروژه های اجرا شده در صنعت فاضلاب دنیا، پروژه ای در حجم پروژه CDM فاضلاب تهران در دبیرخانه کنوانسیون تغییرات اقلیمی سازمان ملل ثبت نگردیده و این پروژه بزرگترین پروژه CDM بخش فاضلاب شهری جهان می باشد.

با اجرای کل تصفیه‌خانه‌های فاضلاب شهر تهران از انتشار در حدود ٧٥٠٠٠٠ تن دی اکسید کربن ( معادل ١١ هزار هکتار فضای سبز برای جذب دی اکسید کربن ) در فضا جلوگیری می شود.

ج: تامین برق؛ با توجه به اینکه بیوگاز حاصل از فرآیند تصفیه بیهوازی فاضلاب حاوی گاز متان است، بعنوان منبعی برای تولید انرژی مفید مورد استفاده قرار می گیرد . یکی از بزرگترین نیروگاه های بیوگاز حاصل از تصفیه فاضلاب در جهان در محل تصفیه خانه فاضلاب جنوب تهران واقع می باشد که در صورت تکمیل تصفیه خانه سالیانه در حدود ٨٠ گیگاوات انرژی الکتریکی و ٢٧٠ تراژول انرژی حرارتی تولید می گردد که این مقدار معادل تأمین برق مصرفی یک شهرک مسکونی ١٠٠٠٠٠ نفری می باشد. در حال حاضر با نصب واحد های تولید همزمان برق و حرارت(CHP ) در ٦ واحد تصفیه خانه فاضلاب جنوب تهران ، سالیانه در حدود ٦٠ گیگاوات انرژی الکتریکی و ٢٠٠ تراژول انرژی حرارتی تولید می گردد که این مقدار معادل تأمین برق مصرفی یک شهرک مسکونی ٨٠٠٠٠ نفری می باشد. این نیروگاه ٨٠ درصد برق مصرفی و ١٠٠ درصد حرارت مورد نیاز بهره برداری از تأسیسات تصفیه خانه را تأمین و صرفه جویی انرژی فسیلی در حدود ١٥٠٠٠٠ بشکه نفت خام (٤٠٠٠٠٠ متر مکعب گاز) را به دنبال دارد.