بنا بر گزارش‌های رسمی و 3 فاز مطالعات باستان شناسی که به مدت 12 سال در محل احداث سد چمشیر انجام شده است، شواهد و مدارکی ناظر بر استقرار بنا‌های بزرگ و یا معماری برجسته و فاخر ادوار تاریخی و امثال آن کشف نشده و تنها یافته‌های پژوهشگران به بقایای استقرارگاه‌های فصلی یا دائمی عشایری با معماری اولیه روستایی محدود بوده است.
به گزارش سرویس اقتصادی عصرپرس از پاون، از جمله موضوعاتی که درباره سد و نیروگاه چمشیر در فضای مجازی مطرح شده و برای بسیاری از دوستداران فرهنگ و تاریخ کشور نگرانی ایجاد کرده است، اشاره به برخی مطالب نامعتبر مبنی بر وجود برخی بقایای تاریخی و باستانی در منطقه است که ادعا می‌شود با بهره‌برداری از سد نابود خواهند شد. اشاره به وجود بقایای فرهنگی و باستانی در بستر سد چمشیر در حالی مطرح می‌شود که مطالعات و کاوش‌های انجام شده در این رابطه در سه فاز و طی ۱۲ سال وجود هیچگونه اثر و یا آثار ارزشمند تاریخی در محدوده سد چمشیر را اثبات نکرده است.مستند به اطلاعات و اسناد موجود، شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران در سال ۱۳۸۹ قصد خود را برای ساخت سد و نیروگاه و شبکه آبیاری چمشیر به اطلاع پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری رساند و آمادگی خود را جهت تامین بودجه و هر نوع همکاری لازم برای انجام مطالعات تاریخی- فرهنگی و باستان شناسی این طرح اعلام کرد.
اقدام داوطلبانه‌ای که سبب شد تا فاز اول مطالعات تاریخی-فرهنگی (بررسی و شناسایی باستان شناسی) مخزن سد و شبکه آبیاری چمشیر طی قرارداد شماره ۸۹۳۶۰۵ مورخه ۱۴/۹/۱۳۸۹ به سرپرستی یکی از پژوهشگران پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری به نام آقای سراغی و با بودجه این شرکت انجام شود و پیرو همین مطالعات به دلیل عدم مشاهده هرگونه بقایای تاریخی و باستانی قابل ذکر، مجوز ساخت و آبگیری سد چمشیر طی نامه شماره ۱۱۶۷/۲۰۸/۹۰۲ مورخه ۲۸/۱۰/۹۰ از سوی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری صادر شود.
در رابطه با مجوز میراث فرهنگی و گردشگری برای ساخت سد، همچنین ذکر این نکته لازم است که با وجود انجام مطالعات مورد اشاره و نظر به درخواست مدیریت وقت پژوهشکده باستان شناسی، مطالعات تکمیلی دیگری طی قرارداد شماره ۹۳۳۶۰۶ مورخ ۱۶/۹/۱۳۹۳ با مدیریت یکی دیگر از پژوهشگران آن مرکز به آقای شهرام زارع و به سرپرستی آقای دکتر محمد تقی عطایی انجام پذیرفت.
فاز دوم مطالعات نیز حدود چهار سال به طول انجامید و در این مدت پژوهشگران ۸ محوطه باستانی دارای ابهام را بررسی کردند، اما بار دیگر بقایا و آثار قابل ذکری در کاوش‌های ایشان یافت نشد.
به رغم انجام مطالعات فاز اول و دوم و عدم دستیابی به نتیجه خاص، شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران به منظور رفع هرگونه ابهام و ایراد در مکاتبات دیگری همانند (نامه‌های شماره ۷۳۱/۲۳ مورخه ۲۴/۰۶/۱۴۰۰ و ۱۲۷۰/۲۳ مورخ ۲۴/۰۹/۱۴۰۰)، خواستار انجام مطالعات تکمیلی و بیشتر شد.
توضیح اینکه به واسطه همین پیگیری‌های داوطلبانه و تامین اعتبار کافی، قرارداد تکمیلی مربوطه به شماره ۴۰۱۳۶۰۴ مورخه ۲۳/۸/۱۴۰۱ تنظیم و فاز نهایی این مطالعات در دستور کار قرار گرفت که در حال حاضر پروژه کاوش‌های نجات بخشی سد چمشیر توسط ۱۸ تیم مجرب باستان شناسی با مدیریت آقای دکتر حسین عزیزی خرانقی در حال انجام است و مقرر شده نتایج نهایی این کاوش‌ها تا 15 دی‌ماه سال جاری به این شرکت ارائه شود.
لازم به ذکر است دقت بالای بررسی باستان شناسی باعث شده تمام شواهد فعالیت‌های انسانی مخزن سد (به عنوان مثال حتی بقایای استقرارگاه‌های عشایری دهه‌های اخیر) به عنوان محوطه تاریخی معرفی و مورد توجه قرار گیرد و هیچ مکان یا محوطه تاریخی بدون مطالعه و کشف و مستند سازی آثار فرهنگی منقول و غیر منقول باقی نخواهد ماند.
اگرچه این وعده داده می‌شود که نتایج فاز سوم کاوش‌های باستان شناسان نیز که با نظارت مستقیم ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و پژوهشکده باستان شناسی در حال انجام است به منظور تنویر افکار عمومی از طریق مجاری رسمی جهت اطلاع متخصصان و عموم علاقه‌مندان انتشار برسد، اما در رابطه با مطالعات فاز اول و دوم و نیز مطالعات فاز سوم تا این تاریخ ذکر چند نکته مهم ضرورت دارد:
نخست اینکه شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران علاوه بر انجام تعهدات قانونی خویش، در راستای مسئولیت‌های اجتماعی و وظایف میهنی، همکاری همه جانبه‌ای با پژوهشگاه میراث فرهنگی و پژوهشکده باستان شناسی داشته و دارد.
دوم اینکه پژوهشگاه میراث فرهنگی و پژوهشکده باستان شناسی حداقل مدت ۱۲ سال آن هم با تأمین هزینه و پشتیبانی شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران برای انجام این مطالعات فرصت داشته است و اتفاقاً این شرکت به منظور رفع هرگونه ابهام پیگیر اصلی انجام مطالعات اولیه، ثانویه و تکمیلی بوده است.
سوم اینکه فرایند ساخت سد و نیروگاه چمشیر پس از اخذ مجوز از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری طی نامه شماره ۱۱۶۷/۲۰۸/۹۰۲ که در سال ۱۳۹۰ صادر شد، آغاز شده است.
چهارم اینکه در مطالعات انجام شده شواهد و مدارکی ناظر بر استقرار بنا‌های بزرگ و یا معماری برجسته و فاخر ادوار تاریخی و امثال آن و نیز آثار ارزشمند تاریخی و باستانی کشف نشده و تنها یافته‌های پژوهشگران به بقایای استقرارگاه‌های فصلی یا دائمی عشایری با معماری اولیه روستایی محدود بوده است.
