تاریخچه مناسبات ایران و ایتالیا

این روزها مسیر تهران به معبری پر ترافیک برای دیپلمات‌های اروپایی تبدیل شده است. تب آمدن به تهران آنقدر برای آنها داغ شده که تقریبا در هر هفته شاهد حضور یک هیأت بلندپایه سیاسی از کشورهای قاره سبز در ایران هستیم.

حالا هم که وزیر خارجه ایتالیا به همراه وزیر توسعه اقتصادی خود را به تهران رسانده‌اند. ایتالیایی‌ها بزرگترین شریک تجاری ما در اتحادیه اروپا هستند و روابط تهران- رم پیوسته روابطی دوستانه و صمیمی بوده است. پیش از این وزیر خارجه اسبق ایتالیا یعنی خانم اما بونینو در صدر هیأتی به ایران آمده بود و حالا قرار است تا آقای پائولو جنتیلونی به همراه خانم فدریکا گوییدی، وزیر توسعه اقتصادی ایتالیا در صدر یک هیأت اقتصادی و صنعتی به ایران بیایند. ایتالیا یکی از کشورهای اروپایی است که دارای روابط دو جانبه نسبتاً ویژه‌ای با ایران در مقایسه با سایر دولت‌های اروپایی است.

ویژگی این روابط دو جانبه، آسیب‌پذیری کمتر آن نسبت به نوسانات مقطعی بین میان ایران و اتحادیه اروپا بوده است. در دوران پس از انقلاب اسلامی و خصوصاً در طول دوره جنگ تحمیلی که همزمان با اقدام دولت‌های غربی در اعمال برخی تحریم های اقتصادی و سیاسی علیه ایران بود، ایتالیا نه تنها سطح روابط خود را با ایران حفظ کرد بلکه حتی در مقاطعی کمر به توسعه بیشترآن بست. در شرایط کنونی که در نزدیکی برداشته شدن تحریم ها قرار داریم بار دیگر دوگانه ایران و ایتالیا خود را برای تعمیق بیشتر روابط اقتصادی آماده می کنند.

ایتالیا برای ایران یکی از مهمترین کشورهای دنیا از لحاظ اقتصادی محسوب می شود، کافی است که نگاهی بیندازیم به موقعیت جغرافیایی این کشور؛ سرزمین چکمه از طریق خشکی با چهار کشور اتریش، فرانسه، اسلوونی و سوئیس و از طریق آب با آلبانی، یونان، تونس و کروواسی همسایه است. موقعیت جغرافیایی ایتالیا سبب شده تا این کشور حد واسط سه حوزه اقلیمی اروپا، آفریقا و مدیترانه باشد.

به لحاظ تقسیمات کشوری، ایتالیا دارای 20 ناحیه به اضافه سیسیل و ساردینیا ست و از این حیث به اسپانیا شباهت دارد که شمال آن توسعه یافته است و هر چه به سمت جنوب حرکت می کنیم توسعه یافتگی آن کمتر می شود.اما جالب است بدانید که پیشینه روابط ایران و ایتالیا به دوره ناصرالدین شاه برمی‌گردد.

ناصرالدین شاه طی سفر خود به اروپا در ساردینیا توقف کرد و در آنجا یک موافقتنامه تجاری به امضا رساند. مدتی پس از آن، قرارداد مودت بین دو کشور به امضا رسید. به طورکلی، روابط ایران و ایتالیا بیش از یک قرن قدمت دارد. در طول این مدت، ایران 46 سفیر و کاردار به ایتالیا اعزام کرده و دولت ایتالیا نیز تقریباً به همین تعداد نماینده عالی رتبه سیاسی در ایران داشته است. روابط دیپلماتیک بین ما و آنها همواره برقرار بوده است. تعداد زیادی موافقتنامه های تجاری، اقتصادی، امنیتی، فرهنگی در طول سال‌های گذشته با ایتالیا به امضا رسیده است. قسمت اعظم موافقتنامه‌ها قبل از انقلاب به امضا رسید.

اما نکته جالب‌تر این است که بدانید که به لحاظ تاریخی، قدمت روابط ایران با منطقه‌ای که اینک دولت ایتالیا را تشکیل می‌دهد به دوره اشکانی برمی گردد. در این زمان امپراتوری ایران با ونیز روابط تجاری برقرار کرد. امروزه، در ونیز، ایران‌شناسان زیادی وجود دارند و باقیمانده آثار ایرانی نیز در آنجا به وفور یافت می‌شود.
اما در طول این سال ها نیز، ایتالیا یکی از مشتریان پروپا قرص نفت ایران بوده است. طی سالیان گذشته، ایران سومین شریک نفتی ایتالیا محسوب می‌شد. ایتالیا وابستگی زیادی به نفت دارد. از آنجا که طی سال‌های اخیر، مقامات این کشور در پی این بوده اند تا منابع تأمین انرژی خود را متنوع کنند، نفت ایران هموراه یکی از گزینه‌های ثابت در سبد انرژی سرزمین روبرتو باجو محسوب می شده است. به هر حال، با سفر وزرای خارجه و توسعه اقتصادی ایتالیا به ایران، فصل جدیدی از روابط دو جانبه بعد از توافق هسته‌ای رقم خواهد خورد؛ روابطی که دیگر زیر سایه تحریم ها نیست و تهران و رم می توانند در هوایی تازه دست هم را برای قدم برداشتن در مسیری امن و پایدار برای توسعه روابط اقتصادی و سیاسی بگیرند.