نگاهی دوباره و جهانی به قنات

به‌ گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو (پاون)، رحیم میدانی، در كارگاه بین‌المللی تكامل فناوری قنات و سایر سازه‌های آبی وابسته اظهار داشت: امیدوارم این كارگاه آموزشی بتواند دریچه‌ای به سوی ارزش‌های فرهنگی و تاریخی این سرزمین باز كند.

وی گفت: همه پدیده‌ها در معرض گذر زمان هستند و زمان بر همه چیز تأثیر می‌گذارد و آن را كهنه می‌كند، ولی سازه‌هایی مثل قنات یا آثار تاریخی متعلق به گذشتگان مشمول كهنگی نمی‌شود و با گذر زمان زیبایی و جذابیت خود را از دست نمی‌دهد.

میدانی خواستار پایداری یاد و خاطره قنات در ذهن نسل‌های بعدی و استفاده از آموزه‌های برگرفته از قنات برای ساختن آینده بهتر شد.

وی ابراز داشت: كشور ایران یك كشور پرجمعیت با منابع آب محدود و پراكندگی نامناسب نسبت به توزیع جمعیت است كه مدیریت منابع آب در آن كار آسانی نیست.

وی افزود: باید بهره‌برداری و قاعده هم‌جواری با طبیعت را از قنات الهام گرفت، قنات با طبیعت هم‌زیستی دارد و آسیبی به منابع آب زیرزمینی وارد نكرده است، اما امروزه كشور ما با مشكل خالی شدن سفره آب‌های زیرزمینی روبرو است و باید با همكاری یكدیگر از این فاجعه زیست‌محیطی خارج شویم.

وی تصریح کرد: تمام مشكلات بخش آب كشور را نمی‌توان با اقدام اجرایی و سازه‌ای حل كرد و باید این مدیریت با مشاركت بهره‌برداران و ذی‌نفعان همراه باشد.

میدانی ادامه داد: آنچه در دولت جدید و با نگاه به گذشته و نگاه عبرت آموز به این نتیجه رسیدیم كه مدیریت منابع آب كشور باید بازنگری شود و باید به همه اصول مدیریت بهم پیوسته منابع آب توجه لازم را داشت.

وی با بیان اینکه در مدیریت كیفیت منابع آب با مشكل روبرو هستیم، گفت: كشور ایران در حال صنعتی شدن و توسعه است و معضل فاضلاب خانگی و صنعتی نیز جدی است كه متناسب با این تهدیدات در مورد مدیریت كیفیت منابع آب هم توجه لازم را باید داشته باشیم.

چاه‌های عمیق منافع زودگذر را تأمین می‌كنند

استاندار یزد كه در این كارگاه سخن می‌گفت، ابراز داشت: تمدن‌های بشری از آب و منابع آبی سرچشمه گرفته و زندگی جمعی ما با استفاده از آب آغاز می‌شود.

سیدمحمد میرمحمدی گفت: مردم در مناطقی مثل یزد و كرمان و سمنان، خراسان و قم و شهرهایی كه در مناطق خشك قرار گرفته‌اند، برای تأمین آب مصرفی خود، فنآوری قنات را ابداع نموده و با ایجاد تونل و چاه‌های عمودی دسترسی به آب رابیشتر نمودند.

وی افزود: فنآوری قنات سامانه پایداری است كه بسته به شرایط طبیعی، با بارندگی كمتر آب‌دهی قنات هم كم می‌شود و با بارندگی بیشتر میزان آب‌دهی قنات هم اضافه می‌شود و با توجه به این شرایط كشاورزان نوع و سطح كشت خود را تنظیم می‌كند.

میرمحمدی حفر چاه‌های عمیق را برای حیات قنوات مضر دانست و گفت: چاه‌های عمیق منافع زودگذر را تأمین می‌كنند و منافع پایدار همچون قنوات را از بین می‌برد؛ منافع حقیقی و حقوقی سبب شده یك منبع آب پایدار وتمدن ساز را با آسیب مواجه نماید.

امضای تفاهم نامه‌ بین ایران و یونسكو 

در ادامه مدیرعامل آب منطقه‌ای استان یزد از امضای تفاهم نامه‌ای فی بین دولت جمهوری اسلامی ایران و یونسكو خبر داد و گفت: با همكاری دفتر منطقه ای یونسكو، كمیسیون ملی یونسكو، وزارت نیرو و مركز بین المللی قنات و سازه‌های تاریخی آبی تفاهم‌نامه برای یك دوره شش ساله دیگر تمدید شد و لذا فعالیت‌ها و برنامه‌های مركز می‌تواند تداوم داشته باشد؛ این مركز در میان نخستین مراكز وابسته به یونسكو است كه موفق به تمدید تفاهنامه ی خودشده است.

"حسین غفوری" ابراز داشت: قنات را می توان به‌عنوان یك فناوری دانست که سازگاری انسان را نسبت به تغییرات محیطی به خوبی ارتقا داده و ادامه‌ بقا در شرایط نامساعد فلات مرکزی ایران را امکان‌پذیر ساخته است.

حسین غفوری افزود: قنات پاسخ گروهی، جوامع انسانی به تغییرات اقلیم است و قنات نیز به نوبه‌ خود نظام تولید و ساختار اقتصادی ویژه‌ای را پدید می‌آورد كه این ساختارهای اقتصادی بستر روساخت‌های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی شده و تا زمان حاضر در فلات مرکزی ایران دوام و بقا داشته‌ است.

سرپرست مرکزبین المللی قنات و سازه های تاریخی آبی اعلام كرد: پژوهشگران و صاحب نظران از 10 کشور جهان شامل آلمان، آمریكا، الجزایر، تونس، فرانسه، كانادا، هلند، یونان، چین و عراق در خصوص پاسخ به این دو پرسش که قنات چگونه و تحت چه شرایطی توانسته سازگاری انسان با طبیعت را بهینه نماید و همچنین چگونه قنات می‌تواند در حفظ سازگاری میان انسان و طبیعت نقش ایفاء کند، به ارائه‌ آخرین یافته‌های خود می‌پردازند.

وی افزود: افزایش بازدهی و كارآیی قنات می تواند ماندگاری این میراث كهن راتضمین نماید. درهمین راستا كتاب" گردشگری قنات " كه به نقش گردشگری در ماندگاری قنات ها می پردازد و نوشته مجید لباف خانیكی و علی اصغر سمساریزدی می باشد توسط مركز بین المللی قنات وسازه های تاریخی آبی منتشر شده است.

در ادامه "علی اصغر سمساریزدی" دبیر همایش ابرازداشت: در این كارگاه جنبه‌های تكاملی قنات در زمینه‌های تاریخی، اجتماعی و فرهنگی مورد بررسی قرارداده می‌شود و دانش گذشتگان را مبنایی برای الهام‌بخشی به‌ویژه در رفع چالش‌های فراروی آب كشور قرار می‌دهد.

همچنین "آنگلا كیس" نماینده انجمن بین‌المللی آب (IWA)) گزارشی در خصوص فعالیت‌های این انجمن در سراسر جهان ارائه نمود.

بر اساس این گزارش، با حضور معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا، میرمحمدی استاندار یزد ، شرافت مدیركل اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری استان یزد، حسین غفوری مدیرعامل شركت آب منطقه‌ای یزد و سرپرست مركز بین المللی قنات وسازه های تاریخی آبی ، علی اصغر سمساریزدی دبیر همایش ،جمعی از صاحبنظران و پژوهشگران از 10 كشور جهان در مركز بین المللی قنات وسازه های تاریخی آبی برگزارشد.

سابقه‌ کارگاه بین المللی تکامل قنات و فناوری های آبی وابسته به کارگاه دیگری با عنوان کارگاه بین المللی فناوری قنات بازمی‌گردد كه با همکاری مؤسسه بین المللی آب و فاضلاب مراکش، مرکز ملی آب شرب مراکش و انجمن بین المللی آب در تاریخ 24 الی 26 اکتبر 2013 برگزار شد و هدف اصلی آن ،گردآوری و ارائه‌ی آخرین تحقیقات انجام شده توسط پژوهشگران و متخصصین قنات در خصوص شناخت، حفاظت و احیاء فناوری قنات بود.

برگزارکنندگان این کارگاه بر این باور بودند که قنات، هنوز ظرفیت‌های ارزشمندی برای ایجاد نظام‌های پایدار بهره‌برداری از منابع آب دارد. 

همچنین این فناوری بومی دارای ارزش‌های تکنیکی و فرهنگی مناسبی است که می‌تواند دیدگاه جامعه را نسبت به منابع طبیعی و به ویژه بهره‌برداری از آبهای زیرزمینی تغییر دهد.

کمیته‌ علمی آن کارگاه را متخصصین بین‌المللی از کشورهای مراکش، یونان، ایتالیا، ایران، فرانسه، آمریکا، الجزایر، هلند، قزاقستان و ترکیه تشکیل می‌دادند. علاوه بر کشورهای نامبرده، شرکت‌کنندگانی از کشورهای آلمان، آذربایجان، چین، عمان، عربستان سعودی و اسپانیا نیز به ارائه‌ی مقالات و نتایج تحقیقات خود پرداختند.