ایجاد ۱۲شرکت دانش بنیان در حوزه علوم و فناوری‌های شناختی

به گزارش عصرپرس به نقل از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، کمال خرازی دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری های شناختی معاونت علمی در مراسم افتتاحیه نخستین سمپوزیوم تازه های نقشه برداری مغز که توسط آزمایشگاه ملی نقشه برداری مغز برگزار می شود اظهار داشت: در گذشته یک دانشمند یا حکیم در حوزه های مختلف علمی تسلط داشت، به عنوان مثال دانشمندان ایرانی چون ابن سینا، فارابی و بیرونی در علوم آن روز دنیا همچون فلسفه، ریاضی، فیزیک، شیمی و حتی طب مهارت داشتند، اما با گذشت زمان رشته های علمی از یکدیگر تفکیک شد و شاخه‌های علمی و حوزه های تخصصی بسیاری به وجود آمد.

وی ادامه داد: رشته های مختلف علمی در حالی از هم جدا شدند که پدیده های عالم یکپارچه و در هم تنیده است. به همین دلیل امروزه از مطالعات میان رشته‌ای و فرارشته‌ای برای مطالعه پدیده‌های هستی و رویدادهای جاری صحبت می‌شود و دانشمندان در تلاشند مجدداً با ترکیب رشته های مختلف به وحدت و یکپارچکی علم بازگردند. علوم و فناوری‌های اطلاعات، نانو، زیستی و شناختی که به علوم و فناوری‌های همگرا (NBIC) مشهور شده‌اند، در تعامل با یکدیگر در تلاشند تا پدیده های هستی از جمله مغز و ذهن انسان را بهتر بشناسند.

 مغز شبکه بزرگ داده پردازی است

خرازی در بخش دیگری از سخنان خود به مطالعات مغز اشاره کرد و گفت: علوم شناختی با مطالعه کارکردهای شناختی انسان و با مسائلی همچون اینکه مغز چگونه اطلاعات دریافتی خود را پردازش می کند و توانایی انسان در زمینه تفکر، حافظه، حل مسأله و تصمیم‌گیری را پشتیبانی می کند، یا در فعالیت‌های مغز کدام بخش آن درگیر کارکردهای شناختی انسان هستند، سروکار دارد. او ادامه داد که البته در این زمینه نظریه‌های مختلفی وجود دارد که از جمله نظریه پودمانی بودن مغز است و در برابر آن این نظریه که گرچه مغز از بخش‌های تخصصی برای کارکردهای شناختی انسان تشکیل شده است، ولی عملکرد مغز حاصل تعامل بخش‌های مختلف است. نهایتاً این نظریه وجود دارد که مغز یک شبکه عظیم داده پردازی است و عملکرد مغز را باید در قالب شبکه‌های عصبی مغز که حاصل اتصال سلول‌های عصبی با یکدیگر است باید تبیین کرد.

دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری های شناختی معاونت علمی درباره نقش تصویربرداری و نقشه برداری مغز در روانشناسی امروز توضیحاتی را ارائه داد و گفت: ابزارهای مورد استفاده در تصویربرداری مغز و مجموعه متخصصان درگیر در مطالعه مغز گرد هم می آیند تا پدیده ای همچون کارکردهای شناختی و رفتاری انسان را مورد مطالعه قرار دهند. آنها با بهره گیری از این ابزارها نحوه اتصال بخش های مختلف مغز و ارتباط آنها را با یکدیگر بررسی می کنند. تبیین مبانی عصب شناختی و ترسیم شبکه‌های عصبی متولی کارکردهای شناختی انسان مانند هیجانات، درد، خودتنظیمی، خود ادراکی و همچنین ادراک دیگران نیز از دیگر مواردی است که با استفاده از این ابزارها می توان انجام داد.

 رفتارهای هر فرد در مغز ساختاری خاص دارد

خرازی با بیان اینکه رفتارهای انسان با ساختارها و شبکه های عصبی مغز او تبیین می‌شود گفت با مطالعه تفاوت مغز افراد سالم و دچار اختلالات روانی و شناختی می‌توان به ریشه‌های عصب شناختی تفاوت انسان‌ها پی برد. همچنین با مطالعه سیگنال‌های مغزی افراد می‌توان افراد را از یکدیگر تشخیص داد. بر همین اساس امروزه از دروغ سنج‌های مبتنی بر تحلیل سیگنال‌های مغزی افراد استفاده می‌شود، به طوری که می‌توان راست یا دروغ بودن ادعای افراد را تشخیص داد. به این ترتیب فناوری‌های جدید امکان دسترسی دانشمندان را به درون جعبه سیاه مغز فراهم ساخته است و دانشمندان می‌توانند مستقیماً کارکردهای مغز انسان را در حال انجام آن مطالعه کنند.

وی ادامه داد: به این ترتیب، روان شناسی امروز مبتنی بر مطالعه مغز و یک علم تجربی و آزمایشگاهی است و با مطالعات نظری گذشته در باب روان آدمی خیلی تفاوت کرده است. این به برکت فناوری‌های نوین مظالعه مغز و رویکرد بین رشته‌ای است که بر دنیای علم حاکم شده است. در روان شناسی امروز زیست شناسی، علوم اعصاب، شیمی مغز، نقشه برداری مغز و محاسبات و پردازش داده‌های به دست آمده از مطالعه مغز با هم مشارکت دارند..

 نقشه برداری از شبکه‌های عظیم مغز

خرازی در بخش بعدی سخنان خود  به جایگاه ایران در حوزه شناختی اشاره کرد و گفت: ایران یکی از کشورهای پیشرو منطقه در این حوزه است و با تأسیس آزمایشگاه ملی نقشه برداری مغز، تجهیزات پیشرفته برای مطالعه مغز در اختیار محققان کشور قرار گرفته است. این آزمایشگاه مستقل است و وابسته به هیچ دانشگاه یا مرکز تحقیقاتی نیست ولی همه مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی می¬توانند از امکانات آن استفاده کنند.

وی با اشاره به اینکه تا کنون محققان کشور استقبال خوبی از این آزمایشگاه کرده اند گفت:  استقبال به حدی است که آزمایشگاه باید در فکر افزایش ساعات کار آزمایشگاه از یک شیفت به دو شیفت باشد تا محققان بیشتری بتوانند از خدمات این آزمایشگاه بهره مند شوند.

۱۲ شرکت دانش بنیان در حوزه شناختی راه اندازی شده است

دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری های شناختی معاونت علمی در بخش بعدی درباره فعالیت های این ستاد توضیحاتی ارائه کرد و گفت:  ستاد توسعه علوم و فناوری‌های شناختی یک ستاد حمایتی و مدیریتی است و مجموعه مدیران آن تلاش می‌کنند تا از متخصصان کشور حمایت کنند تا بتوانند در حوزه‌های مختلف علوم شناختی محصولات و دستاوردهایی را ارائه دهند. حمایت هایی همچون تأمین بودجه تحقیقات لبه علم، اعزام دانشجویان دکتری به خارج از کشور برای گذاراندن دوره‌های مرتبط با علوم شناختی، دعوت از اساتید برجسته خارجی به منظور انتقال دانش و فناوری و ایده‌های جدید، حمایت از رساله‌های دکتری و مقالات منتشره در مجلات برجسته بین المللی بخش کوچکی از اقدامات ستاد است.

خرازی با بیان اینکه جایگاه ایران در حوزه علوم شناختی در منطقه در رتبه دوم قرار دارد تاکید کرد: ما باید در این زمینه تلاش بیشتری داشته باشیم چرا که رقابت بسیار شدیدی میان کشورها وجود دارد.

وی افزود تا کنون ۱۲شرکت دانش بنیان در حوزه علوم شناختی در کشور ایجاد شده است که همه این شرکت‌ها نوپا هستند و زمینه تحقیقاتی آنها تولید تجهیزات آزمایشگاهی، ابزارهای مطالعه کارکردهای شناختی و نرم افزار‌های کامپیوتری برای تقویت توانایی‌های شناختی انسان است.

نخستین سمپوزیوم تازه های نقشه برداری مغز ایران به همت آزمایشگاه ملی نقشه برداری مغز ۲ و ۳ مهر ماه در پردیس دانشکده های فنی دانشگاه تهران در حال برگزاری است.