نهادینه کردن گفتگو و نقد عالمانه لازمه مرجعیت دانشگاه تهران

به گزارش عصرپرس، سید محمد مقیمی در اولین نشست خانه گفت‌وگوی دانشگاه تهران که در تالار شهید سلیمانی این دانشگاه برگزار شد به ناآرامی‌ها و تجمع‌های اخیر در دانشگاه تهران اشاره کرد و افزود: شورای عالی انقلاب فرهنگی زیرساخت‌های قانونی خوبی را برای نقد در محیط علمی فراهم کرده است، هم کرسی‌های آزاداندیشی و هم مشوق‌هایی که برای این حوزه فراهم شده است. رییس‌جمهور هم در صحبت‌های اخیر خود به این امر اشاره و تاکید کرد که وزرا همواره پاسخگو باشند.

وی با یادآوری شعارهای بعضاً نامتعارف و تند که از سوی انگشت‌شماری در تجمعات روزهای اخیر دانشگاه تهران سر داده شده است، اظهار داشت: برخی اصلاً حاضر نیستند در فضاهای قانونی با مدارا به اعلام نقد و بیان اعتراض خود بپردازند و گاهی فضا را تند و هیجانی می‌کنند.

رییس دانشگاه تهران ادامه داد: البته تلاش‌ این است که با ابزارهای انضباطی داخل دانشگاه با این دانشجویان برخورد شود و از دخالت‌های بیرونی جلوگیری کنیم اما در جریان ناآرامی‌ها تعدادی از دانشجویان در خیابان‌های اطراف دانشگاه یا در اغتشاشات خیابانی دستگیر شده‌اند.

مقیمی همچنین درباره اقدامات دانشگاه تهران برای آزادی دانشجویان بازداشتی گفت: اولین دانشجویان دانشگاه تهران در روز چهارشنبه ۳۰ شهریور ماه یعنی پس از آنکه چند روز از برگزاری تجمعات در دانشگاه می‌گذشت، از سوی یک مرجع مسوول دستگیر شدند. بر اساس پیگیری که از بالاترین مقام مسوول آن مرجع داشتم، درخواست آزادی دانشجویان را مطرح کردم ولی پاسخ روشنی دریافت نشد. تا اینکه درخواست کردم زمینه حضور بنده در محل نگهداری دانشجویان را فراهم آورند.

وی افزود: در پی این درخواست و به حرمت دانشگاه گفتند دانشجویان را به دفتر ریاست دانشگاه منتقل می‌کنند. ساعت یک بامداد پنج‌شنبه ۳۱ شهریور ماه، ۱۴ دانشجو را به دفتر آوردند تا ساعت چهار صبح با آنها گفتگو می‌کردم. در نهایت نظر مرجع مسئول این شد که این دانشجویان به خانواده‌هایشان سپرده شوند.

رییس دانشگاه خاطرنشان کرد: مراجع دستگیرکننده در پی پیگیری‌ها گفتند که از برخی دانشجویان دستگیرشده اطلاعاتی دارند که فعلاً قابل طرح نیست. می‌گویند اگر این اطلاعات را بازگو کنیم، خودتان دنبال آزادی برخی از آنها را نمی‌گیرید.

وی دستور کار این نشست را بررسی و پاسخ به این دو سوال عنوان کرد که «آیا واقعاً دانشگاه تهران در جریان‌سازی و جهت‌دهی جامعه در راستای آنچه که مصلحت کشور، نظام و دانشگاه است دارای مرجعیت است؟،   اگر پاسخ به این سوال خیر است و یا مرجعیت دانشگاه در حد مطلوب ما نیست، چه کار باید انجام دهیم تا دانشگاه تهران این مرجعیت را پیدا کند،   تاکید کرد: هر چند «خانه گفت‌وگوی دانشگاه تهران» همزمان با ناآرامی‌های اخیر شکل گرفته است اما نگاهم این است که یک نهاد موقت و کوتاه‌مدت نباشد؛ بلکه آن را مجمعی از خبرگان و عقلای منتخب دانشگاه تهران نامگذاری می‌کنم تا در موضوعات مختلف اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی با نگاهی علمی به بررسی و تحلیل موضوعات مبتلابه بپردازد و راهکار ارائه دهد. البته این نهاد دائمی شود، می‌تواند به تناسب موضوعات مورد بحث تغییراتی در اعضا داشته باشد.

رییس دانشگاه تهران در بخش دیگری از سخنان خود استفاده از اعضای هیأت علمی و تمام منابع انسانی این دانشگاه را مهم ترین امکان و بهترین سرمایه در اختیار مدیریت دانشگاه به منظور اداره بهتر دانشگاه عنوان کرد.

مقیمی گفت: در سال نخست دوره جاری مدیریتی، به طور جداگانه در هر دانشکده یا دانشکدگان حضور پیدا کرده و تلاشم این بود که از دیدگاه‌های اساتید و کارکنان به منظور حکمرانی بهتر و انتصاب مدیران دانشکده‌ها و دانشکدگان استفاده کنم که نتیجه خوبی هم در این زمینه به دست آوردیم. اعتقاد دارم که اساتید باید به عنوان قوه عاقله دانشگاه و کشور ایفای نقش کنند.

وی از افزایش استقلال اداری، مالی و سازمانی دانشگاه تهران به عنوان یکی از اقداماتی نام برد که می‌تواند مرجعیت دانشگاه تهران را ارتقا دهد.

رییس دانشگاه تهران اظهار داشت: ماده ۴۹ قانون برنامه پنجم توسعه یک ظرفیت نسبتاً خوبی در جهت استقلال دانشگاه‌ها بود اما در قانون برنامه ششم این اتفاق نیفتاده و یک عقب‌گرد در این زمینه داشتیم. تلاش‌هایی برای گنجاندن استقلال دانشگاه‌ها در قانون برنامه هفتم توسعه در جریان است.

مقیمی به موانع بیرونی و درونی در مسیر تحقق استقلال دانشگاه‌ها اشاره کرد و گفت: مانع بیرونی این است که عده‌ای وقتی صحبت از استقلال اداری مالی دانشگاه‌ها می‌شود، آن را استقلال از حاکمیت تلقی می‌کنند و به شدت موضع می‌گیرند که مگر می‌شود دانشگاه مستقل از حاکمیت باشد. در حالی که همه ما می‌دانیم که در قانون برنامه و در آنچه که طراحان این موضوع دنبال می‌کنند، استقلال از حاکمیت مطرح نیست ولی خوب این دیدگاه بیرونی از نظر ذهنی یک نوع مانع ایجاد می‌کند.

وی افزود: مانع درونی که مفروضات گروه اول را تقویت کرده، این است که آیا دانشگاه تهران در چرخه حیات و سیر تحولات و تکامل خود توانسته خود را اثبات کند و ذی‌نفعان بیرونی را متقاعد کند که اگر استقلال پیدا کند از بلوغ کافی برای ایفای نقش برخوردار است.

 

در ادامه این نشست، حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمدحسن ابوترابی‌فرد امام جمعه موقت تهران گفت: برگزاری این گونه نشست ها و تداوم این راه، نقش سازنده‌ای را برای دانشگاه و کشور خواهد داشت. با این سرمایه گرانبها و ارزشمند، انسان‌های عالم و با دغدغه و دلسوز، دانشگاه تهران باید در جایگاهی بسیار فراتر از جایگاه امروزش قرار گیرد و کشور در حوزه‌های مختلف مدیریتی و نظام‌سازی باید از این ظرفیت به خوبی استفاده کند.

وی افزود: استفاده درست از سرمایه‌ها نیازمند برنامه و فکر و تداوم آن راه است. استفاده از سرمایه‌ها برای رسیدن به نظریه‌های قابل دفاع کار دشواری است و انتقال آن نظریه‌ها و تبدیل این نظریه به برنامه کاری دشوارتر است. نظریه به سرعت به برنامه تبدیل نمی‌شود و اگر تبدیل به برنامه شد، اجرای آن به مراتب سخت‌تر هم است.

نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: مسیر تعالی و تکامل همیشه سخت است و در مدیریت کشور هم به مراتب دشوارتر است لذا خواهش می‌کنم که با نگاه درست به موانع و چالش‌های پیش روی، به صورت جدی این جلسات ادامه پیدا کند. اراده رییس دانشگاه تهران در استفاده از این ظرفیت برای اداره بهتر دانشگاه است؛ در ابتدا برای اداره بهتر دانشگاه از این ظرفیت استفاده شود که الگوی مناسبی را برای ارتقای نظام آموزش عالی کشور ارائه کند.

ابوترابی فرد ادامه داد: از این سرمایه برای فهم درست مشکلات کشور هم استفاده شود. واقعاً مسائل کشور مسائلی بین رشته‌ای و مرتبط با متغیرهای فراوانی هستند. کمتر استادانی هستند که مسائل را از زوایای مختلف ببیند و راهکار درست ارائه دهند، اما قطعاً این جلسات این راه را نزدیک خواهند کرد. فهم درست مسائل کشور و ارائه راه‌کارهای قابل اجرا برای برون‌رفت از تنگنا و سپس پیگیری دانشگاه برای تبدیل آن برنامه به نقشه راه عملیاتی در متن مدیریت، از وظایف دانشگاه است که امیدوارم از این سرمایه به درستی استفاده شود.

وی خاطرنشان کرد: اعتقاد دارم سرمایه‌هایی که نظام در این چهار دهه به دست آورده است در همه حوزه‌ها سرمایه‌هایی بسیار ارزشمند و نایاب هستند. همین میز که اساتید برجسته دانشگاه تهران دور آن نشسته‌اند یکی از نمونه‌هایش است. این همدلی، عقلانیت و نگاه درست به مسائل، محصول کار نظام جمهوری اسلامی و سرمایه نظام است. البته چالش‌های جدی هم در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی وجود دارد.

امام جمعه موقت تهران درباره موضوع حجاب هم گفت: از مسلمات قطعی است که ایمان را نمی‌توان تحمیل کرد. ایمان باور و اعتقاد قلبی است. بحث این است که آیا اگر ما به مسأله‌ای ایمان نداشتیم و انجام آن کار در مرئی و منظر عمومی برای جامعه آسیب جدی داشت، برای انجام آن آزاد هستیم یا خیر. این را باید مطالعه کرد. بدنه جامعه با یک اکثریت قاطعی به حجاب اعتقاد دارد.

ابوتربی فرد افزود: به تازگی در تلویزیون دیدم خانمی خیلی شدید از حجاب دفاع می‌کرد اما به لحاظ پوشش ظاهری در سر و صورت، حجاب خوبی نداشت. با یک خانم هوشمندی از نزدیکان، تعجب خود را مطرح کردم. از من سوال کرد که پوشش لباسش چطور بود؟ گفتم لباسش خوب بود. گفت اینها بی‌حجابی را در بدن‌نمایی می‌دانند. ولی او خود را محجبه می‌داند. اینها مسایلی است که باید به آن توجه کرد و اساساً یک جمع علمی می‌تواند به آن بپردازد. این جمع می‌تواند در این مورد بررسی کند که اگر در یک حدی مسائل اجتماعی، فرهنگی و دینی اقتضائاتی دارد چگونه عمل کنیم تا با آسیب روبرو نشویم.

سعیدرضا عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و عضو هیأت علمی دانشگاه تهران نیز در این نشست گفت: تحلیل درست از وقایع اجتماعی به حل مسایل اجتماعی کمک می‌کند. اگر تحلیل درست و عمیق نباشد و ابعاد مختلف مسئله در آن دیده نشود، راه حل مناسبی هم نمی‌تواند از آن بیرون بیاید.

وی با بیان اینکه به دلیل توسعه ارتباطات در سطح جهانی و به تعبیر ارتباطی‌ها فرامحلی شدن جهان، توسعه ارتباطات همزمان و حضور فناوری‌های نوین، با یک جامعه متفاوتی مواجه هستیم افزود: شاید بتوان یکی از خصیصه‌های بزرگ این جامعه جدید را زیاد شدن متغیرهای اثرگذار بر جامعه دانست به طوری که با یک جامعه چندمتغیره مواجه هستیم. طبیعتاً مسائل یک جامعه چند متغیره نمی‌تواند با یک متغیر و یک رشته و یک دانش خاص فهم شود. به همین دلیل است که امروز حوزه بین‌رشته‌ای‌ها اهمیت زیادی پیدا کرده است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: در واقع رشته‌ها یک نقاط کور و نادیده دارند لذا اگر مسایل اجتماعی را فقط از بعد سیاسی، حقوقی، امنیتی، جامعه‌شناختی و … نگاه کنیم دچار کج‌فهمی‌هایی در فهم مسئله می‌شویم که نمی‌گذارد ابعاد مسئله خوب باز شود بنابراین سال‌هاست که نگاه چندرشته‌ای، بین‌رشته‌ای و فرا رشته‌ای و سنتز کردن مجموعه دانشگاه به عنوان دانش یکپارچه مطرح شده است.  

عاملی با یادآوری اینکه فضای انفجار اطلاعات و در معرض داده‌های بزرگ قرار گرفتن، با پدیده‌ای به نام پساتجدد همراه شده است، گفت: یکی از مهم ترین خصیصه‌های پساتجدد در هنر، معماری، ادبیات، سبک زندگی، بازی‌ها، بی‌قاعدگی است. پساتجدد اصولاً با نگاه بی‌اعتمادی به اصول تجدد و به اصول گذشته، به پدیده‌ها نگاه می‌کند و می‌گوید همه چیز را باید از آغاز شروع کرد. محصول این نگاه، به هم‌ریختگی فکری و اجتماعی است. این بهم‌ریختگی را امروز در سطح جهانی می‌بینیم. لذا در دوره تغییرات اجتماعی بزرگ قرار گرفته‌ایم که یکی از شاخصه‌های آن، اعتراضات اجتماعی است.

به گفته استاد دانشگاه تهران، گزارش مؤسسه اجتماعی و صلح در مورد اعتراضات اجتماعی می‌گوید که بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۸ تعداد اعتراضات اجتماعی ۱۰۲ درصد افزایش پیدا کرده و جنس ۶۹ درصد اعتراضات مدنی و به صورت آرام بوده است. ۶ درصد پویش‌های جهانی در قالب اعتصاب بوده و ۳۰ درصد پویش‌ها تبدیل به آشوب و اغتشاش شده است. بیشترین تعداد اعتراضات اجتماعی در اروپا بوده است به طوری که ۱۶۰۰ اعتراض اجتماعی در اروپا ثبت شده است.

عاملی با اشاره به ناآرامی‌های اخیر در کشور، اظهار داشت: یک بزرگنمایی درمورد ایران وجود دارد. هر مساله‌ای که به وجود می‌آید، در کنارش ایران‌هراسی، اسلام‌هراسی، شیعه‌هراسی، دولت‌هراسی و انقلابی‌هراسی به وجود می‌آید و این دیگرسازی که از داخل هراس بوجود می‌آید یک دفعه شکل می‌گیرد. در یک فضاهایی آن‌قدر نقاط کور راجع به ایران وجود دارد که وقتی چند متغیر واقعی راجع به ایران اعم از میزان مشارکت زنان، تعداد دانشجویان و میزان رشد علمی را برمی‌شماری، تعجب می‌کنند.

وی افزود: بازنمایی که از مسئله حجاب در عرصه رسانه‌ای غرب صورت گرفت «حجاب اجباری» بود. «حجاب اجباری» بیان یک مغالطه غلط است. حجاب از تکالیف الهی و یک وظیفه شرعی است که یک مسلمان مقید به انجام آن است. نماز هم یک واجب الهی است که هر مسلمانی که به تکلیف اسلامی و الهی تن می‌دهد باید آن را بجا آورد. حجاب یک ضرورت اجتماعی است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: ۹۰ درصد آنچه شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب کرده مربوط به تقویت حوزه شناخت نسل جوان و تقویت مهارت‌های فکری نسل جوان است. تکالیفی در این مصوبات برای صدا و سیما، آموزش و پرورش، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دیگران مشخص شده است. ۱۲ هزار قانون در کشور داریم اما به خیلی از قوانین عمل نمی‌شود. دستگاه‌ها مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی را هم به طور درست عملیاتی نکردند چراکه اگر عمل می‌کردند با نسلی مواجه نبودیم که این همه ناشناختگی یا کم‌انگیزگی در او وجود داشته باشد.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در تشریح انتظار از دانشگاه در تحلیل شرایط و ارائه راهکار، تاکید کرد: واقعیت این است که دانشگاه قوه فکر است. ما معمولاً در مسائل اجتماعی یک ژانر تکراری داریم که گفته می‌شود «بلد نیستند و توانایی ندارند و مدیریت بحران اجتماعی ضعیف است» این تکرار مکررات است و فقط یک فضایی را شکل می‌دهد که از درون آن اصلاً راهکار به دست نمی‌آید؛ یعنی فقط یک بن‌بست فکری روی بن‌بست‌های دیگری که وجود داشته است، بوجود می‌آورد.

عاملی گفت: این موضوع نیازمند همفکری و نگاه چندرشته‌ای است و از چهره‌ها اعم از چهره‌های دینی، دانشگاهی، هنری، ورزشی انتظار می‌رود وقتی یک مسئله اجتماعی بوجود می‌آید کمک کنند تا مسئله حل شود و نه اینکه گره ایجاد کنند. آنچه که به بهانه فوت خانم امینی در ایران صورت گرفت یک جنگ رسانه‌ای بود و یک مهندسی بعد از ماجرای خانم مهسا امینی صورت گرفته که صدایش از درون بی بی سی و ایران اینترنشنال و منافقین و کومله و چپ‌های تند دنیا بیرون آمد. البته در کنار این ماجرا، احساسات و ادراکات جوان ما درگیر شده و این را نباید به هیچ وجه نادیده بگیریم. اما تنها جایی که می‌تواند موضوع را حل کند و راه حل ارائه دهد، دانشگاه است.

غلامعلی حدادعادل استاد پیشکسوت دانشگاه تهران نیز در این نشست اظهار داشت: اتفاقی که این روزها در کشور افتاده از هر جهت موجب تأسف است. بنده حتی برای آن جوان‌هایی که می‌آیند و شعارهای هنجارشکن می‌دهند و تخریب می‌کنند و دستگیر و زندانی می‌شوند هم غصه می‌خورم؛ نه فقط غصه آن پلیسی را می‌خورم که آن آقا رفته گلویش را ببرد، نه فقط غصه آن پلیسی را می‌خورم که رویش بنزین ریخته و آتش زدند و آن جوانی دیگر که در موکب مشهد ایستاده بود و خنجر در قلبش فرو کردند و کشتند. هم غصه آنها را می‌خورم و هم غصه اینهایی که شعار علیه اینها می‌دهند چون اینها هم بچه‌های همین کشور هستند.

وی افزود: این انقلاب به برکت مردم به پیروزی رسیده و پیروزی‌ خود را به برکت مردم حفظ کرده است. آمریکا و انگلیس می‌خواهد به هر ترتیبی مردم را از این انقلاب جدا کند. جرم بزرگی که مردم ایران مرتکب شده، استقلال‌طلبی است.

رییس پیشین مجلس شورای اسلامی یادآور شد: در دنیایی که رییس‌جمهور آمریکا کشوری مثل عربستان را گاوشیرده معرفی می‌کند و به هیچ کسی در آن کشور هم برنمی‌خورد، حالا یک کشور اسلامی بزرگ با چند هزار سال سابقه فرهنگی و تمدنی و با این موقعیت جغرافیایی سیاسی حساس در منطقه با داشتن نفت و با اعتقاد دینی مردم و تشیعی که همواره مبارز بوده است، آمده انقلاب کرده و استقلال به دست آورده است. این جرم بزرگی است که از نظر آنان تاوان سنگینی دارد و از همان هفته اول بعد از انقلاب اسلامی شروع به تاوان دادن کردیم.

حداد عادل با انتقاد از دوقطبی‌سازی‌ها در جامعه، اظهار داشت:  جامعه ما به سرعت به سمت دوقطبی شدن پیش می‌رود این درحالیست که در جامعه با طیفی از سلیقه‌ها روبرو هستیم که در عین حال که باید این طیف را به سمت معنویت و اسلامیت سوق دهیم ولی نباید واقعیتش را انکار کنیم.

وی با تاکید بر رواج گفتمانی عقلانی توسط متدین و موافقان نظام، گفت: اگر عقلانیت را از گفتمان انقلابی و اسلامی کنار بگذاریم یا آن را تضعیف کنیم، یعنی به دست خودمان داریم به دوگانگی و دوقطبی شدن جامعه کمک می‌کنیم. عظمت شهید مطهری در عقلانی بودن است و بزرگترین میراثی که آیت‌الله مطهری از خود به جای گذاشته است معرفی عقلانی اسلام است. ما در دانشگاه باید فضایی ایجاد کنیم که اسلام را با گفتمان عقلانی بیان کنیم. پیشنهاد می‌کنم در یکی از جلسات آینده، همین بحث حجاب را به بحث بگذاریم. بگذاریم در دانشگاه‌ها درباره حجاب بحث عقلانی شود و ببینیم مدافع و مخالف چه می‌گویند.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: در نظر داشته باشیم که نمی‌شود در حکومت اسلامی در مورد حجاب صحبت کرد ولی بحث فقهی و دینی نکرد؛ چون این حکومت دینی را مردم برای این ایجاد کردند که احکام دینی را اجرا کند. یکی از شعله‌های خشم مردم در سال ۵۷ همان منظره افتضاح برهنه‌ای بود که در جشن هنر شیراز نشان داده شد که باعث خشم مردم شد. این حکومت را مردم ایجاد کردند که مدافع ارزش‌های دینی باشد، البته عاقلانه؛ من نمی‌گویم با هر روشی. حکم خدا را باید عقلانی تبیین کنیم و برای اجرای آن راه پیدا کنیم.

حدادعادل هشدار داد: مساله‌ای که غرب برای کشور ما طراحی کرده است از بین بردن خانواده است چون خانواده بستر دینداری است و اگر خانواده متزلزل شود قطعاً دینداری از ریشه سوخته می‌شود.

غلامعلی افروز استاد دانشکده روانشناسی و رییس سابق دانشگاه تهران نیز در این نشست با تاکید بر اینکه دانشگاه برای بررسی ریشه‌ای و ارائه راه‌حل‌های اساسی درباره مواجهه با اعتراضات اجتماعی، محور شود؛ عنوان کرد: مباحث باید به دو قسمت تقسیم شود؛ یکی بررسی ریشه‌ای پدیداری خیزش‌های اعتراضی، هنجارشکنی و آشوبگری و ارائه راه‌حل‌های اساسی برای حل آن. بنابراین باید ریشه‌های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و روانشناختی موضوع خیزش‌های اعتراضی را بررسی کنیم و ببینیم هنجارشکنان و آشوبگران چه کسانی هستند و بگوییم که حالا چه باید کرد و راه‌حل‌های اساسی ارائه کنیم.

وی چند پیشنهاد ارائه کرد و گفت: اول اینکه ما دانشگاهیان دیداری از جوانان آسیب‌دیده در موقعیت‌های آسیب‌زا و خانواده‌هایشان داشته باشیم و با آنها گفت‌وگو کنیم. دوم اینکه تلاش برای آزادی سریع معترضان بازداشت شده را در دستور کار قرار دهیم، البته معترضانی که تخریب نکرده‌اند، آدم نکشتند و بانک به آتش نکشیده‌اند، هر چند که با برانگیختگی هیجانی شعارهای هنجارشکنانه و توهین‌آمیز هم سر داده باشند.

وی با بیان اینکه استادان در هر دانشکده اگر دلشان به حال دانشجوی بازداشتی می‌سوزد، به جای بیانیه دادن بروند ضمانت تعدادی از دانشجویان را به عهده بگیرند، افزود: برگزاری جلسات «گفتمان بصیرت و خدمت بی‌منت» و یا «گفتمان همدلی و همراهی» در همه دانشکده‌ها با حضور رؤسای دانشکده‌ها، معاونین و برخی استادان منتخب برگزار شود و این جلسات به طور مرتب و همیشگی برگزار شود.

رضا فرجی دانا استاد دانشکدگان فنی و رییس سابق دانشگاه تهران هم در این نشست گفت: هر اقدامی در این مقطع زمانی تا بتوانیم دانشگاه را در موقعیتی که باید در جامعه نقش‌آفرین باشد، قرار دهیم، کاملاً درستی است. دانشگاه میراث گذشتگان برای ما نیست بلکه امانت آیندگان نزد ما است و باید سال‌های سال نقش‌آفرین در عرصه اجتماع باشد.

وی افزود: برنامه‌ای که مقیمی برای استقلال دانشگاه در دستور کار قرار داده‌اند بسیار مهم است. اگر دانشگاه به خودش وا گذاشته شود و کار دانشگاهی‌ها به دانشگاهیان سپرده شود، اگر اجازه دهیم مکانیزم‌های درون دانشگاه عمل بکند و اگر از مشارکت همه دانشگاهیان استفاده کنیم، مطمئناً دانشگاه آنقدر قوی خواهد بود که نقش‌آفرین در جامعه خواهد شد.

فرجی دانا با بیان اینکه دانشگاه باید محل گفت‌وگو باشد، تاکید کرد: تنوع فکری را به رسمیت بشناسیم و گفت‌وگو بین دانشجویان و گفت‌وگو بین استادان و گفت‌وگوی بین نسلی (بین دانشجو و استاد) رایج شود تا ضمن اینکه این شکاف بین‌نسلی پر می‌شود، دامن آموزش و پژوهش نیز از سیاست جدا شود تا دیگر با این پدیده مواجه نشویم که برخی در اعتراض به یک موضوع اجتماعی بیایند و تعطیلی کلاس‌ها را مطالبه کنند.

استاد دانشکدگان فنی دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: ما در دانشگاه تهران، معاند نداریم اما افرادی با ایده‌های مختلف داریم که باید ایده‌هایشان شنیده شود و به آنها امکان صحبت داده شود. در این صورت است که دانشگاه می‌تواند به رسالت و مرجعیت خود نائل شود.

محمود نیلی احمدآبادی رییس پیشین دانشگاه تهران که با حدود ۷ سال ریاست به عنوان رکورددار طول عمر مدیریتی در دانشگاه تهران شناخته می‌شود نیز با تاکید بر به رسمیت شناختن تنوع و تکثر در جریان دانشجویی، گفت: کاری کنیم تا علاوه بر گروه‌های فرهنگی، هنری و سیاسی موجود، گروه‌های دیگر هم نمایندگی داشته باشند و به راحتی اتاق بگیرند و میتینگ برگزار کنند.

وی از تبعیض و رانت و دیده نشدن به عنوان چالش‌های اصلی جامعه نام برد و یادآور شد: جامعه به خصوص جامعه جوان برخوردار نیست و دیده نمی‌شود. دانشگاه تهران بیاید قوانینی که رانت و تبعیض ایجاد کرده و دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌هایی که مبنای رانت و تبعیض شده است را ملغی کند.

استاد دانشکدگان فنی دانشگاه تهران در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه هر بحرانی را در سه برش قبل، حین و بعد بحران بررسی کنیم، بیان کرد: متأسفانه همیشه در حین بحران وارد می‌شویم، بدون اینکه قبل از بحران تمهیداتش را فکر کرده باشیم؛ البته همه چیز هم بعد از بحران از یادمان می‌رود.

همچنین صادق واعظ زاده استاد دانشکدگان فنی دانشگاه تهران گفت: دیدگاه‌های خود را در خصوص استقلال دانشگاه از موضع روشنفکری، دانشگاهی، اسلامی و انقلابی مطرح می‌کنم، زمان دولت اصلاحات دیدم موقعیت مناسبی است که استقلال دانشگاه را مطرح کنم. تحت همین عنوان استقلال دانشگاه، در یک جلسه در خارج از دستور مطرح کردم. رییس جمهور وقت گفت طرح را تهیه کنید. دکتر فرجی دانا در آن زمان رییس دانشگاه تهران بود، مدارکی در ارتباط با استقلال دانشگاه جمع کردم و به وی گفتم که بیایید در شورای دانشگاه که روسای دانشکده‌ها و اساتید بزرگی در آن حضور دارند، این موضوع را مطرح کنید و نظرات را بگیریم و بعد به شورای عالی انقلاب فرهنگی ببریم.

وی افزود: اساتید بزرگی نظیر دکتر شهیدی عضو شورای دانشگاه تهران بودند. نظرات خوبی در این شورا مطرح شد و طرح استقلال دانشگاه را کامل کردم. هنوز آن پرونده را دارم؛ پرونده قطوری است که منابع داخلی و خارجی در آن وجود دارد. سپس با فرجی دانا تماس گرفتم اما دیدم که دیگر جواب نمی‌دهد و استقبال نمی‌کند. کنکاش کردم و دیدم که وزارت علوم مخالفت کرده است و فرجی دانا هم رییس دانشگاه بود. حقیقتاً ناامید شدم. گفتم در دولت اصلاحات، در ریاست  فرجی دانا و حالا من نام وزیر علوم را نمی‌گویم که اگر بگویم شما تعجب می‌کنید، البته پیدا کنید. اساتید ببینید آقای مقیمی که اکنون رییس دانشگاه است و می‌گویند استقلال دانشگاه.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: وظیفه ما است که متغیری که کنترل آن در دست خود ما است را بررسی کنیم. آن دوستی که رییس دانشگاه بود و بهتر از من بلد بود از استقلال دانشگاه صحبت کند، وقتی می‌رفت وزارت علوم و می‌دید که ممکن است حیطه اختیاراتش کم شود، دیگر استقلال دانشگاه را پیگیری نمی‌کرد.

واعظ زاده تاکید کرد: امام راحل (ره) همه موارد جامعه اعم از صنعت، حکومت، ادارات، فرهنگ را از دانشگاه می‌دانستند. از دانشگاهیان می‌خواهم که به اعتماد به نفس و جسارت در تراز انتظار امام راحل از دانشگاه بازگردیم.

محمدجواد ظریف عضو هیأت علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران هم در ادامه این نشست با بیان اینکه در طول ۴۲ سال گذشته، مردم بزرگ ترین عامل امنیت و استقرار و ثبات نظام جمهوری اسلامی ایران بوده‌اند، گفت: گفتمان عزت که گفتمان رهبر معظم انقلاب است، در کنار حضور مردم، بزرگ ترین عامل بازدارنده برای جمهوری اسلامی ایران بوده و در آینده هم خواهد بود. اینکه ما از یک طرف زیر بار زور نمی‌رویم و اینکه مردمی داریم که در برابر حرف نادرست مقاومت می‌کنند، بزرگترین عامل بازدارنده بوده است.

وی با تشکر از رییس دانشگاه تهران برای پیگیری و تلاش برای آزاد شدن دانشجویانی که در ناآرامی‌های اخیر بازداشت شده بودند، خاطرنشان کرد: در دنیایی که ارتباطات جهانی شده، روایت‌های جهانی هستند که ذهن‌ها را می‌سازند و سیاست‌ها را شکل می‌دهند. تصویری که از دانشجوی زندانی در دنیا ایجاد می‌شود این است که در قشر روشنفکر دانشگاهی ایران یک تعارض اساسی وجود دارد اما اینکه دانشجو بتواند حرفش را بزند نقطه قوت ما محسوب می‌شود.

علی طیب‌نیا استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران نیز در این نشست عنوان کرد: انتظاری که از این جلسه و از دانشگاه تهران می‌رود این است که دنبال ریشه‌یابی حوادث اخیر باشد. باید بپرسیم چرا در مقاطع مختلف با آشوب و شورش مواجه می‌شویم. ما با انباشتی از مشکلات در حوزه‌های اجتماعی و اقتصادی مواجه هستیم که هر زمان به شکلی خود را نشان می‌دهد؛ یک روز با افزایش بنزین قیمت، یک روز با حذف یارانه‌ها و یک روز به بهانه فوت مهسا امینی خود را نشان می‌دهد. این یک بهانه است و ما از قبل انتظار داشتیم در تداوم تحرکات قبلی، چنین حادثه‌ای اتفاق بیفتد.

وی افزود: حدود ۴۰ سال است که درآمد سرانه در ایران نه تنها افزایش نیافته بلکه کاهش پیدا کرده است، بیکاری نسل جوان یک مشکل جدی است، با تورم‌های ۵۰ تا ۶۰ درصدی مواجه هستیم، جوانان آینده روشنی برای خود نمی‌بینند و از کسی که آینده روشنی ندارد و چیزی ندارد که از دست بدهد، انتظاری بیشتر از این نمی‌توانید داشته باشید.

وزیر پیشین اقتصاد تصریح کرد: علت بروز مشکلات را باید در نظام تدبیر خود جستجو کنیم. ما یک نظام تدبیر شایسته در حوزه سیاست داخلی و خارجی و مسایل اقتصادی نداریم و این معلول فقدان یک نظام تدبیر شایسته در کشور است. وقتی که مردم با مشکلات جدی در تأمین معاش خود مواجه باشند به همین روش‌ها خود را نشان می‌دهد. به هر حال باید برای شیوه اداره کشور فکری بکنیم. اگر این روش ادامه پیدا کند مرتب باید شاهد اتفاقات و حوادث مشابهی هر بار با شدت بیشتر باشیم. امیدوارم حوادث اخیر جرقه‌ای باشد برای اینکه در حوزه مسایل مختلف فکر کنیم.

 لعیا جنیدی عضو هیأت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران نیز از رییس دانشگاه تهران درخواست کرد که از هر اختیاری که دارد، استفاده کند تا دانشجویان حتی یک شب هم بازداشت نکنند و بعداً هم بتوانند برائت بگیرند. درج بازداشت در سابقه آنها جز اینکه منجر به جامعه‌ستیزی می شود، دستاورد دیگری نخواهد داشت.

وی افزود: بدتر از ناامیدی، بی‌تعلقی است؛ یک شهروند باید تعلقی به جامعه داشته باشد تا در ستیز با جامعه قرار نگیرد.

استاد دانشگاه تهران همچنین گفت: آمار مهاجرت ایران حتی در حد و گاهی بیش از کشورهای جنگ‌زده است و بیشتر آنها دارند از همین دانشگاه‌های خودمان می‌روند. علت این مهاجرتی که اینجا دارد اتفاق می‌افتد و بسیار غیرعادی هم است، ناشی از همان حس بی‌تعلقی است.

 علی مطهری استاد دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران هم در سخنان خود به ناآرامی‌های اخیر اشاره کرد و اظهار داشت: به نظر می‌رسد از خشونت با افرادی که فقط شعار می‌دهند باید پرهیز شود و اصرار نداشته باشیم که این داستان زودتر تمام شود. اما آن کسی که می‌خواهد تخریب کند و آتش بزند باید مورد برخورد قرار گیرد. دعوت به گفت‌وگو داشته باشیم. به همین خانمی که روسری‌اش را برداشته است فرصت دهیم که بیاید حرفش را بزند. ما هم منطق داریم و نمی‌ترسیم.

وی با بیان اینکه «عده‌ای از افرادی که شعار آزادی می‌دهند دنبال برداشتن حجاب هستند.»، تاکید کرد: ما باید به پوشش اسلامی در دانشگاه‌ها و ادارات تاکید داشته باشیم و نباید کوتاه بیاییم.

نماینده پیشین مجلس افزود: عده‌ای دنبال تغییر رژیم هستند. تا آنجایی که شعار می‌دهند نباید خیلی به آنها کاری داشته باشیم ولی آنجا که به اقدام عملی دست بزنند باید مورد برخورد قرار گیرند.

الهام امین‌زاده عضو هیأت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران نیز با تاکید بر حفظ کرامت و احترام همیشگی مردم، یادآور شد: با عدم آرامش و عدم امنیت، نه اقتصاد و نه حقوق اجتماعی و نه حقوق بشر محلی از اعراب نخواهد داشت.

وی ایجاد بستر مناسب برای آزادی عقیده و بیان را ضروری دانست تصریح کرد: البته از بعد حقوقی عرض می‌کنم که در حوزه قانون که نفع جمعی است، سیطره با قانون است چون نفع عمومی است.

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران ضمن انتقاد از سهل‌انگاری برخی دانشجویان در رعایت پوشش متناسب با شأن آکادمی، گفت: احترام محیط مقدس دانشگاه باید حفظ شود. یک دانشجو از دانشکده دندانپزشکی یکی از دانشگاه‌های آفریقای جنوبی می‌گفت که اجازه نداریم شلوار جین بپوشیم و در این دانشگاه الزام به پوشیدن شلوار پارچه‌ای وجود دارد و در واقع چارچوب‌هایی برای پوشش در محیط‌های دانشگاهی آنجا وجود دارد.

وی از رییس دانشگاه تهران درخواست کرد جلسه بعدی رییس دانشگاه با اساتید با دستور «ارائه الگوی حکمرانی مطلوب در نظام آموزشی» برگزار شود.

صادق زیباکلام استاد دانشگاه تهران هم در این نشست با یادآوری سابقه هم‌اندیشی رؤسای پیشین دانشگاه تهران از جمله  فرهاد رهبر و محمود نیلی احمدآبادی با اساتید دانشگاه به منظور دستیابی به مدل حکمرانی و مدیریت مطلوب در دانشگاه و جامعه به طرح دیدگاه خود درباره لوازم تحقق استقلال دانشگاه پرداخت.

وی در بیان خاطره‌ای اظهار داشت: سال ۵۷ بود که در همین سالن که امروز جمعی از اساتید با دعوت رییس دانشگاه گرد هم آمده‌ایم، همراه با جمعی از اساتید متحصن شدیم و یکی از خواسته‌های ما استقلال دانشگاه‌ها بود.

ابراهیم متقی رییس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در تحلیل نقش شبکه‌های اجتماعی و مخالفان جمهوری اسلامی در شکل‌گیری ناآرامی‌های اخیر، گفت: برخی در فضای بین‌المللی می‌خواهند از جمهوری اسلامی ایران انتقام بگیرند. پنج سال پیش محمد بن سلمان این بحث را داشت که ما بحران را به داخل ایران می‌کشیم. امروز موج پول‌های محمد بن سلمان، ناآرامی را داخل ایران کشانده است.

وی افزود: این بحران از طریق شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی به داخل کشیده شده است. معادله قدرت در روایت جدیدی که تلاش می‌کنند بسازند، می‌خواهد جمهوری اسلامی را در یک فضای تغییرات ژئوپلتیکی جدید قرار دهد و می‌خواهد گسترش قدرت را به موج‌های معکوس به مبدا برگرداند.

وی با طرح انتظار از اساتید دانشگاه به منظور بکارگیری دغدغه‌های درونی خود برای ثبات و آرامش و تعادل سیاسی، گفت: در نگاه حوزه تخصصی ما هر موقع موازنه به هم بخورد، زمینه برای یک سری بحران‌ها اجتناب‌ناپذیر است.

استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران موازنه امروز را تحت تأثیر چند مؤلفه از جمله سیاست‌های شوک‌درمانی اقتصادی ارزیابی کرد و گفت: از سال ۱۳۷۱ تا کنون هرگاه سیاست شوک‌درمانی اجرا شده است، به دنبال آن شاهد یک بحران اجتماعی اجتناب‌ناپذیر بوده‌ایم.

متقی افزود: بر اساس گفت‌وگوهایی که در دو سال گذشته با مراجع مسئول داشته‌ام، بحث اصلی این بوده که خشونت بین افردی در خانواده، جامعه، قبیله، استادیوم در حال افزایش است. وقتی این خشونت شکل می‌گیرد، پیامدهای خاص خود را به وجود می‌آورد.

وی از نادیده‌انگاری جوانان و تغییر نسلی به عنوان عامل دیگر ناآرامی‌های اخیر نام برد و با انتقاد از امنیتی و انتظامی کردن موج‌های اجتماعی، اظهار داشت: یک نوع شیفت ارزشی در فضای کنش دانشجویی وجود دارد. در سال‌های گذشته فقط یک اتاق دانشجویی داشتیم، اجازه دهیم انرژی‌ها آزاد شود و اتاق‌های دانشجویی متنوعی داشته باشیم. بیشترین اعتراضات ثبت‌شده در اروپا است و بیشترین امنیت اجتماعی هم در اروپا وجود دارد. بپذیریم که باید یک فضای نهادسازی شکل دهیم.

مهدی سنایی عضو هیأت علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران هم با بیان اینکه به بهبود اوضاع و حل‌وفصل مشکلات امید داریم، گفت: یکی از ویژگی‌های کشورمان این است که در نظام اداری و سیاسی ما مشکلات حل‌وفصل نمی‌شود بلکه انباشت می‌شوند. این موضوع افزایش بی‌اعتمادی و ناامیدی از کارآمدی سیستم را پی دارد.

وی افزود: تبعیض سرآمد مشکلات بنیادین جامعه ما است. تبعیض و نادیده گرفته شدن در عرصه‌های مختلف اداری، آموزشی و … در روایت و شناخت مردم بسیار تقویت شده است. سیستم ما نباید از اصلاح پرهیز کند. اصلاح، توان و قدرت یک سیستم را نشان می‌دهد. بنابراین لازم است اشکالات در زمان خودش به شکل بنیادی و عمیق برطرف شوند.

پیروز حناچی استاد دانشکدگان هنرهای زیبا نیز در این نشست با تاکید بر امیدآفرینی در نسل جوان، گفت: نگاهی در کشور وجود دارد که همه مسایل را امنیتی می‌کند که این بزرگترین سم برای کشور است. مسایل امنیتی‌ را باید با نگاه فرهنگی حل کنیم. تبدیل شدن مسایل کوچک و عادی کشور به مسایل امنیتی، اداره کشور را بسیار پرهزینه می‌کند که باید مورد تجدیدنظر قرار گیرد.

وی از رفتار اخلاقی، رعایت کرامت انسانی و اقناع افکار عمومی به عنوان یک اصل نام برد و گفت: ما نسبت به افکار عمومی بی‌توجه هستیم. بی‌توجهی به اقناع افکار عمومی، فشار انباشته‌ای را به وجود می‌آورد که هر چند وقت یکبار دهان باز می‌کند. تلاش برای اقناع افکار عمومی برای مسائلی که بوجود می‌آید یک اصل است.

همچنین تقی آزاد ارمکی جامعه‌شناس در واکنش به اساتیدی که یکی از ریشه‌های ناآرامی‌ها را تضاد نسلی می‌دانند، تاکید کرد: بنده متخصص مطالعات نسلی هستم. بحث کشور اصلاً تضاد نسلی نیست. بحث کشور، تولد یک جامعه جدید با یک مختصاتی است که انتظار یک سری تغییراتی دارد اما چون ما خواسته‌های او برای تغییر را نمی‌پذیریم، فکر می‌کنیم دارد علیه حاکمیت عمل می‌کند. همه ما باید توجه کنیم که با جامعه جدیدی روبرو شده‌ایم که در این جامعه جدید، زنان به اصلی‌ترین تبدیل شده‌اند.

وی افزود: نیروی تحول‌آفرین آینده کشور زنان هستند البته با کشاندن خانواده به دنبال خود. آخرین پژوهشی که در این زمینه انجام داده‌ام و چهار رساله دکتری خروجی آن بوده است، نشان می‌دهد که اتفاقاً جامعه ایرانی تضادنسلی ندارد بلکه حاکی از پیوستگی نسلی در خانواده به همراه کنشگری نسل جوان و زنان است.

حسین عباسی‌نژاد استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران در بخشی از سخنان خود به تاکید رییس جمهوری برای تقویت کرسی‌های آزاداندیشی اشاره کرد و اظهار داشت: کرسی‌های آزاداندیشی مربوط به دانشگاه‌ها و روشنفکرها است. سایر اقشار کجا حرف خود را بزنند؟ وقتی بستر مناسبی برای بیان اعتراض اقشار مختلف وجود ندارد، شکل نامناسبی از اعتراض شکل می‌گیرد که قبول داریم حتماً برخی هم از این اتفاقات سوءاستفاده می‌کنند.

همچنین الهه کولایی استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران با طرح مطالبه آزادی دانشجویان بازداشت‌شده، تاکید کرد: فضای گفت‌وگو و طرح دیدگاه‌های متفاوت و متعارض در نهادهای دانشجویی دانشگاه فراهم شود. در دانشگاه تهران نهادهای دانشجویی که مجال را برای گفت‌وگو فراهم کنند، فعال شوند تا دیدگاه‌های متفاوت و انتقادها و همه مباحثی که باید در فرآیند گفت و شنود در جامعه طرح شود، در عرصه عمومی قرار گیرد و برای آنها چاره‌اندیشی شود. اجازه دهیم فضای گفت‌وگو و طرح دیدگاه‌های مختلف در دانشگاه فراهم شود.

وی با بیان اینکه بسیاری از عوارض و مشکلاتی که امروز با آن مواجه هستیم ریشه در درون دارد، خاطرنشان کرد: هرچند همه می‌دانیم که در سطح منطقه و پیرامون ما چه مسائلی می‌گذرد و در محیط بین‌المللی با چه مسائلی در تقابل نظم جهانی مواجه هستیم. ولی با این همه، باید به درون نگاه کنیم و بسترهایی که باعث شد این وضعیت امروز در کشورمان شکل بگیرد را شناسایی کنیم. دانشگاه تهران همچنان می‌تواند در سطح دانشگاه‌ها و جامعه ایران نقش تأثیرگذار خود را به لحاظ روش‌هایی که می‌تواند ثبات و آرامش را به جامعه منتقل کند، ایفا نماید.

فهیمه فرهمندپور عضو هیأت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران در این نشست، «قانون‌مداری» را راهکار حل مشکلات دانست و گفت: ۱۲ سال پیش این مساله مطرح شد که برای حجاب دانشجویان چه باید کرد. گفتم دانشگاه قانون دارد و کار قانون این است که افراد را ملزم کند کارشان را درست انجام دهند و کمک کند حق‌شان را نیز دریافت کنند. در دانشگاه چند دسته قانون وجود دارد؛ قانون آموزشی، پژوهشی، فرهنگی، اجتماعی و انضباطی که به همه آن باید پرداخته شود.

وی افزود: پیشنهادی که ۱۲ سال پیش ارائه دادم را اکنون تکرار می‌کنم. اگر قرار است دانشگاه، دانشجویان را به رعایت قانون ملزم کند، باید بگوییم سال تحصیلی جدید در دانشگاه تهران سال رعایت قانون است و همه اعم از استاد، کارمند و دانشجو ملزم به رعایت این قانون هستند و اگر حقی ضایع می‌شود، همه باید بتوانند آن را مطالبه کنند.

برخی حاضر نیستند در فضای قانونی اعتراض خود را بیان کنند/با ابزارهای انضباطی با دانشجویان خاطی برخورد می‌شود

استاد دانشگاه تهران همچنین اظهار داشت: اگر هر کدام از ما (دانشجو، کارمند و استاد) احساس کنیم به حق خود دست پیدا کرده‌ایم، حتماً از قانون تمکین بهتری می‌کنیم. اما در صورتی که دانشجویی حتی به نادرستی احساس کند حقوقش تضییع شده است، شکایت خود را به کجا ببرد؟ برای برطرف کردن این احساس باید فکری کرد.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه تهران، «خانه گفت‌وگوی دانشگاه تهران» به عنوان یک نهاد جدید که می‌خواهد مرکزی برای نقد و تحلیل مسایل حوزه‌های مختلف اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در دانشگاه تهران با حضور اساتید رشته‌ها و تخصص‌های مختلف از رویکردهای فکری و سیاسی متفاوت باشد، رسماً با حضور ۹۰ استاد دانشگاه تهران شکل گرفت و با برگزاری اولین جلسه آن که با ارائه دیدگاه‌های ۲۰ نفر از دانشگاهیان دانشگاه تهران همراه بود، نهادی جدید در دانشگاه تهران برای گفت‌وگو و نقد راه‌اندازی شد.