کاسبان بی‌کسب پلاسکو

کاسب‌ها شاکی هستند. آنها نه‌تنها برای هم‌صنفانشان در «پلاسکو»یی که دیگر نیست، ناراحتند، بلکه از اینکه نمی‌توانند اجناس خود را جابه‌جا کنند و به آنها اجازه داده نمی‌شود، فکری به حال آنچه امکان ازدست‌رفتنش وجود دارد، کنند، به‌شدت شاکی‌اند. اغلب تمایلی به صحبت‌کردن با خبرنگاران ندارند، اما آنهایی که دستشان می‌رسد اجناس خود را جلو در مغازه‌های پایین‌تر که از محل حادثه دور است، کپه کرده‌اند تا سر وقت با خودرو آنها را از محل دور کنند. 

آنها هم که در پاساژ‌های نزدیک «پلاسکو» صاحب مغازه بودند، حتی اجازه ورود به منطقه را نداشتند. این وضعیت نامعمول کماکان ادامه دارد. منطقه ترددممنوع از سمت غرب به خیابان فردوسی می‌رسد و از سمت شمال به خیابان منوچهری. پایین سفارت ترکیه در کوچه برلن هم در سمت جنوب این منطقه مغازه‌ها تعطیل هستند. 

در سمت غرب هم تا چهارراه‌مخبرالدوله (سعدی) مغازه‌ها تعطیلند. خیابان‌های اطراف هم، هرچند تردد دارند، اما شرایطشان عادی نیست. چون خیابان بسته است و فقط در پیاده‌رو امکان رفت‌وآمد وجود دارد و این پیاده‌روها هم مملو از نیروهای امداد، پلیس، مغازه‌داران منتظر و مردمی است که همچنان برای تماشا در محل جمعند. همین‌ها وضعیت را همچنان غیرمعمول کرده است. تا دو روز پیش، نه خیابان‌ها برای تردد باز بودند و نه پیاده‌روها، اما دیروز باوجود داربست، تردد در پیاده‌روهای خیابان‌های اطراف انجام می‌گرفت. در محدوده ترددممنوع همه پاساژها بسته است. افرادی حق ورود به محدوده را دارند که کارت تردد داشته باشند. با وجود این مغازه‌هایی که در داخل منطقه ترددممنوع هستند، همه بسته هستند. درواقع حتی مغازه‌دارها اجازه ورود ندارند، چه برسد که اجازه فعالیت تجاری داشته باشند. 

پاساژ معتمدی هم چندبار مورد بازرسی مأموران آتش‌نشانی قرار گرفته و خطرناک تشخیص داده شده است. پاساژ‌های اطراف، مثل کویتی‌ها هم در معرض خطرند و یک‌سری از صاحبان مغازه‌هایی که اطراف پلاسکو هستند، از ترس اینکه آوار برای آنها هم مشکل‌ساز شود، اجناس خود را جابه‌جا می‌کنند. کنار «پلاسکو» دیوار ساختمانی دیده می‌شود که با مجوز دادستانی تخریب شده است؛ ساختمانی که حتی به دیوارهای آن، کفش‌ها و اجناس هنوز تکیه داده شده‌اند و این یعنی سرمایه‌های این ساختمان هم تا حدود زیادی، بربادرفته محسوب می‌شود. 

فضای سوت‌‌وکور صرافی‌ها هم کم از مغازه‌های دیگر ندارد. آن‌طور که خان‌زاده، یکی از صرافان، به «شرق» می‌گوید، نیروی انتظامی به صرافی‌های کمی دورتر از چهارراه استانبول گفته، برای ایمنی بیشتر، مغازه‌ها را تا ساعت دو بعدازظهر بیشتر باز نگذارند. البته این توصیه، خواسته دیگری را هم دنبال می‌کند. هرچه صرافی‌های منطقه زودتر بسته باشند، از تجمع آن حوالی هم کاسته می‌شود. این در حالی است که صرافی‌های سر چهارراه استانبول بسته است. 

البته کمی دورتر، محدودیت زمانی برای صرافی‌های فردوسی وجود ندارد، اما بااین‌حال خریدوفروش ارز راکد است و دلالان ارز هم از این منطقه کوچ کرده‌اند، اما برخی از آنها هنوز در حوالی پاساژ افشار در خیابان منوچهری حضور دارند. بااین‌حال حضورشان چنگی به دل نمی‌زند؛ نه تقاضایی هست و نه عرضه‌ای. از طرفی رئیس اتحادیه طلا و جواهر می‌گوید واسطه‌هایی که در بخش طلا هم مشغول به کار بودند این روزها از استانبول نقل‌مکان کرده و به بازار سبزه‌میدان کوچ کرده‌اند. بااین‌حال محمد کشتی‌آرای می‌گوید فضا عادی است و با توجه به محدودیت‌های تردد و ترافیک که برای آواربرداری از ساختمان پلاسکو اعمال شده است، صاحبان واحدهای عرضه سکه و طلا ترجیح داده‌اند مغازه‌ها را به حالت نیمه‌تعطیل دربیاورند؛ البته این اقدام، دستوری نبوده است. او در ادامه به مردم پیشنهاد کرد که برای جلوگیری از هرگونه تجمع در منطقه پلاسکو به بازار بزرگ، سبزه‌میدان و میدان فردوسی مراجعه ‌کنند. 

خسارت‌های مالی پلاسکو بسیار بالاست و اعداد و ارقام متفاوتی درباره آن گزارش می‌شود. دو روز پیش، علی فاضلی، رئیس اتاق اصناف، گفته بود خسارت ناشی از این حادثه، هزارو ٥٠٠میلیارد تومان برآورد می‌شود؛ رقمی که البته بیشترین برآورد این روزها بود و باقی برآورد‌ها، ارقام کمتری را نشان می‌داد.  

حسن روحانی، رئیس‌جمهور، با بازدید از محل حادثه، دستور داد تا بخش تأمین اجتماعی به‌فوریت به مسئله کارگرانی که در شب عید در این حادثه بی‌کار شده‌اند، کمک کند. همچنین او گفته، بیمه‌ها باید به سرعت به بیمه‌شدگان کمک کنند و همچنین آنهایی که بیمه نیستند از طرق دیگر کمک و امداد شوند. 

وزیر امور اقتصادی و دارایی هم دیروز در پی این حادثه، دستور تشکیل کمیته ویژه‌ای برای مساعدت به واحدهای فعال در مجتمع پلاسکو را صادر کرد. به گزارش شادا، علی طیب‌نیا دستور داد تا فعالیت کسبه در این محل، تحت قانون بخشودگی مالیاتی قرار گیرد. 

رئیس کل بیمه مرکزی گفته فقط ٢٥درصد واحدهای تجاری (١٦٠ واحد) در پلاسکو بیمه بودند که بعضا به دلیل پایین اعلام‌کردن سرمایه برای پرداخت‌نکردن حق بیمه واقعی، دارای پوشش‌های ناکافی از ٥٠‌میلیون تومان تا چندصد‌میلیونی بوده‌اند که جمعا از سوی شرکت‌های بیمه کمتر از ٤٠میلیارد تومان تعهد برای این ساختمان تجاری و تولیدی بیمه شده است. از این میزان صد واحد صنفی تحت پوشش بیمه ایران بوده که محسن پورکیایی، مدیرعامل بیمه ایران، تعهد این شرکت را در محدوده ٣٠میلیارد تومان برآورد کرده است. در همين زمينه سازوكارهايي براي ياري به كسبه اين محل و كارگراني كه در آنجا مشغول به كار بوده‌اند، در نظر گرفته شده است. آن‌گونه كه علي ربيعي، وزير تعاون، كار و رفاه اجتماعي خبر مي‌دهد، قرار است بيمه بي‌كاري كارگراني كه بيمه بوده‌اند، پرداخت شود و در سوي ديگر، كارگراني كه مشمول بيمه نبوده‌اند، به طريق ديگري مورد حمايت قرار گيرند. 

ربيعي با بيان اينكه قرار است یک مرکز تولید موقت ایجاد شود، گفت: به صاحبان واحدهای تولیدی پلاسکو وام صدمیلیونی با سود ٤درصد پرداخت خواهد شد.

البته رئیس بانک مرکزی مبلغ بيشتري را در نظر گرفته است. ولي‌اله سيف از پرداخت ٣٠٠ میلیون تومان وام به ٦٠٠ واحد صنفی پاساژ پلاسکو خبر داده و مي‌گويد: این وام با یک سال تنفس بوده و بازپرداختش سه‌ساله است تا کسبه متضررشده پلاسکو بتوانند بار دیگر کسب‌و‌کارشان را راه بیندازند. وزیر صنعت، معدن و تجارت هم از برنامه این وزارتخانه برای ارائه پیشنهادی به دولت درخصوص مرتفع‌شدن بدهی‌های کسبه پلاسکو خبر داد. محمدرضا نعمت‌زاده افزود: پیشنهاد مصوبه‌ای را تقدیم دولت می‌کنیم. چندین ساختمان پیش‌بینی شده است. همچنین حدود سه نقطه نیز برای ساماندهی آنان مشخص می‌شود. از سویی به گفته ابراهيم درستي، نایب‌رئیس اتاق اصناف اولویت برای استقرار در نمایشگاه‌های بهاره با پلاسکویی‌هاست.

در اين راستا علي فاضلي، رئیس اتاق اصناف ایران احیای پلاسکو را منوط به تصمیم بنیاد مستضعفان یعنی مالک ساختمان دانست و گفت: خطر مشابه ساختمان پلاسکو در کمین بازار بزرگ تهران است. در اين چند روز خبري از مالك اصلي ساختمان پلاسكو، بنياد مستضعفان نبود، اما ديروز رئيس اين بنياد نسبت به اين ماجرا واكنش نشان داد و گفت ضرورتي نداشته كه در محل حاضر شود. پيش‌تر در اين روزها برخي بنياد مستضعفان را مسئول حادثه و رعايت‌نکردن ايمني برشمرده بودند و حتي محمد رضایی، مدیر بیمه آتش‌سوزی بیمه ایران، گفته بنیاد مستضعفان ساختمان پلاسکو را بیمه نکرده بود. 

همين شد كه ديروز يكي از مقام‌هاي مسئول از اين بنياد گفت با گذشت چند روز پاسخ شايعات را خواهند داد و اكنون زمان خوبي براي پاسخ‌گويي نيست.  آن‌گونه كه علي فاضلي گفته قرار است بنياد مستضعفان به همراه اتاق اصناف درباره اين واحد تجاري تصميم‌گيري كنند. با اين حال، رئيس سازمان بنیاد مستضعفان مي‌گويد اين بنياد از مسئولیت خود در ساختمان پلاسکو شانه خالی نمی‌کند. محمد سعیدی‌کیا با حضور در محل حادثه مي‌گويد دستگاه‌هاي ديگري هم مسئول هستند و ماجرا فقط به بنياد بازنمي‌گردد.به گفته او، تمام سرقفلي‌هاي اين ساختمان به مردم واگذار شده و اين بنياد فقط به‌عنوان مالك اين ساختمان مسئوليت دارد.سعيدي‌كيا همچنين وعده داده كه در دو سال آينده اين ساختمان را مجددا بسازد. در اينجا اين سؤال مطرح است كه اگر اين بنياد تا اين ميزان بنيه مالي دارد، چرا ايمني اين ساختمان را تجهيز نكرده بود؟

حالا قرار است خود كسبه پلاسكو هم در اين زمينه ياري كنند تا ميزان خسارت دقيق‌تر مشخص شود. در همين راستا، رئیس اتحادیه دوزندگان و فروشندگان پیراهن از خوداظهاری کسبه آسیب‌دیده برای برآورد خسارت وارده خبر داد. جواد درودیان‌نقوسیان گفته ساعت ٩ امروز (يكشنبه) کلیه کسبه ساختمان پلاسکو برای تعیین وضعیت به حسینیه فاطمه‌الزهرای سپاه واقع در خیابان سپاه (عشرت‌آباد) مراجعه کنند.

محمد‌جواد صدق‌آمیز، رئیس مرکز پژوهش‌ اتحادیه صنف پوشاک هم با بیان اینکه حجم کالای ازبین‌رفته در ساختمان پلاسکو قابل مقایسه با حجم کالای موجود در کشور نیست، گفت: برآورد ما از اجناس موجود در این ساختمان بیش از صد میلیارد تومان است؛ ضمن اینکه خسارت به بخش‌‌های دیگر هم وارد می‌شود، اما با توجه به بازار پنج‌هزارمیلیاردتومانی شب عید، صد میلیارد تومان پوشاک ازبین‌رفته در این ساختمان عدد درخور‌توجهی نیست.

او البته در بخشي از صحبت‌هايش مهم‌ترين بخش خسارت را مربوط به سرقفلی مي‌داند كه بیش از هزار میلیارد تومان است. از سوي ديگر، بخش ديگري از مسئولان هم در رابطه با ايمني ساختمان پلاسكو اظهارنظر كرده‌اند. اكبر تركان، مشاور رئیس‌جمهوری گفته آتش‌نشانان فداکار زیر آوار به‌دليل کم‌توجهی به اجرای مقررات مدفون شدند. همچنين وزير نيرو هم خبر داده آب و برق اطراف پلاسكو قطع نمي‌شود. به گفته حميد چيت‌چيان، تيمي ٢٠٠ نفره از متخصصان شرکت آبفای تهران برای انجام عملیات آواربرداری و نجات در آنجا حضور دارند.

همچنين سخنگوی شرکت مخابرات ایران از امکان دایورت یا انتقال خطوط قطع‌شده تلفن ثابت ساختمان پلاسکو خبر داده است. محمدرضا بیدخام، مدیرکل روابط‌عمومی شرکت مخابرات ایران، با بیان اینکه درحال‌حاضر فقط هزارو ٣٠٠ خطی که مربوط به واحدهای خود ساختمان پلاسکو می‌شود، قطع است؛ توضیح داد: مشترکین می‌توانند خط تلفن تحت مالکیت خود را به تلفن‌های ثابت یا همراه مورد نظر دایورت کنند. از سويي احمد مجیدی، معاون سابق وزیر راه هم با بیان اینکه تمام قوانین و مقررات مربوط به خودکفایی شهرداری‌ها در ۳۵ سال اخیر اجرائی نشده است، گفت: در ساختمان ویران‌شده پلاسکو ۲.۵ برابر آهن‌آلات نسبت به ساختمان‌های امروزی به کار رفته بود.

اين در حالي است كه به گفته علی نوذرپور، کارشناس مسکن، وظیفه بررسی شرایط ایمنی کارگاه‌ها برعهده وزارت کار و رفاه اجتماعی است. موضوعي كه در اين مدت به سبب مقررات‌زدايي، دور از نظرها مانده است. خبر ديگري كه در اين چند روز شايعاتي مربوط به آن منعكس شد، هجوم مردم به يكي از شعبات بانك تجارت در طبقه زيرين پلاسكو بود. شعبه ۲۷۰ بانک تجارت در جریان آتش‌سوزی روز پنج‌شنبه هفته گذشته ساختمان پلاسکو تخریب شد و به تبع آن تمامی آنچه در این شعبه قرار داشت نیز زیر آوار مانده است. بااین‌حال بعد از این ماجرا بانک تجارت اعلام کرد مشتریان می‌توانند تمامي خدمات این شعبه را هم‌زمان با دوم بهمن از طریق شعبه سعدی جنوبی بانک تجارت با کد ۲۶۲ که در خیابان سعدی جنوبی و پایین‌تر از چهارراه مخبرالدوله واقع شده است، دریافت کنند. /