کتابداران حلقه اتصال مخاطبان و میراث فرهنگ مکتوب ما هستند

به گزارش عصرپرس از پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور،  سید عباس صالحی در پیامی تصویری به بیست و هشتمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، گفت: هفته کتاب را به همه کسانی که در حوزه فرهنگ مکتوب تلاش‌های وافری داشته و دارند تبریک عرض می‌کنم؛ همچنین به طور خاص روز کتابدار را به کتابداران عزیز تبریک می گویم. امسال هفته کتاب و روز کتابدار را در شرایط خاصی برگزار می کنیم؛ شرایطی که فضای کرونا همه زیست اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ما را تحت تاثیر خود قرار داده؛ از جمله حوزه فرهنگ و به طور خاص حوزه کتاب و کتابخانه.

وی با اشاره به تبعات شیوع بیماری کرونا در کتابخانه‌ها گفت: اتفاقاتی که در حدود ۸ یا ۹ ماه اخیر در این فضا پدید آمد، آسیب‌هایی را در حوزه کتاب و کتابداری و کتابخوانی به وجود آورده است. به طور خاص تعطیلی کتابخانه‌ها در ماه های متوالی و تعطیلی قفسه‌های باز بسیاری از کتابخانه‌ها، نگرانی‌هایی را برای مراجعان از جهت امکان حضور در کتابخانه‌ها و همچنین امکان حضور در برخی از  فعالیت‌ها، اجتماعات و تجمعاتی در گذشته بر محور کتاب و یا در حاشیه کتاب و کتابخوانی در کتابخانه‌ها انجام می‌شد، پدید آورده است.  

صالحی افزود: اما به نظر می‌آید در کنار این تهدیدها و آسیب‌های این دوره می‌توان فرصت‌هایی هم ساخت و به فرصت هایی هم اندیشید؛ در همین دوره ۸ یا ۹ ماهه مسئولان کتابخانه‌ها، عزیزان ما در حوزه کتابداری و کتاب گردانیِ حوزه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشوری، ایده‌هایی را ساختند و پرداختند که این امر نشان‌دهنده توجه به این فرصت‌ها بوده است. اینکه طبعا کتابخانه به عنوان یک فضا و مکان ساعاتی مشخص دارد؛ ساعات باز بودن و روزهای تعطیل؛ اما بسیاری از کتابداران ما با فضاهای جدیدی که در کنار فضاهای حضور ایجاد کردند توانستند زمان‌های ارتباط را از زمان‌های اداری به زمان های غیر اداری توسعه بدهند. شاید یکی از مشکلات و دغدغه‌های ارتباط با کتاب‌خانه‌ها این بود که گاهی زمان‌های اداری وافی نبود به نیازهای مراجعین. اما الان زمان های فرا وقت اداری و روزهای تعطیل به کمک زمان های اداری آمدند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: همچنین این شرایط باعث شده تا مخاطبان کتابخانه‌ها دایره وسیع تری را پیدا کنند و مخاطب یک کتابخانه دیگر الزاما از اعضا و افراد همان محله نیست. با ابتکاراتی که بسیاری از کتابداران ما در همین ۸ یا ۹ ماه اخیر داشتند فرصت‌هایی پدید آمده تا کتابخانه‌ها دایره مخاطبان شان را از مخاطبان سنتی، محلی و منطقه‌ای خودشان فراتر ببرند.

وی همچنین امکان اشتراک ایده ها و تکثیر آن ها را از دیگر فرصت‌های ایجاد شده در این دوران دانست و گفت: شاید بسیاری از کتابداران ما در شکل های سنتی و قبل از این دوره ایده های ابتکاری داشتند که تا بخواهند آن ها را به دیگر کتابداران و مجموعه‌های فعال حوزه کتاب‌خوانی منتقل کنند، زمان بسیار زیادی صرف می‌شد. اما در شرایطی که الان در فضای فعالیت‌های عزیزان در فعالیت های برخط و شبه برخط داریم، ایده‌های کتابداران به سرعت مورد توجه دیگران قرار می‌گیرد و قابلیت تکثیر پیدا می‌کند. بنابراین گرچه دوره کرونا آسیب‌هایی رو به خطوط ارتباطی و تعاملی کتابداران عزیز ما با مخاطبانشان ایجاد کرده و هنوز هم ادامه دارد، اما فرصت‌هایی را هم پدید آورده؛ فرصت‌هایی بسیار مغتنم و ارزشمند هستند و می‌شود بر اساس این فرصت‌ها دوره جدید و نقطه عطف جدیدی را در فضای کتابداری و کتابخوانی انتظار داشت.

صالحی درباره فرصت‌های ایجاد شده برای کتابخانه‌های عمومی در دوران شیوع بیماری کرونا گفت: بر اساس همین تجربه های ۸ یا ۹ ماهه می توان پاره‌ای از انتظارات را مبتنی بر این دوره کرونایی در افق دید و چشم انداز قرارداد. به نظر می‌آید که خدمات فرهنگی و هنری، اجتماعی، درمانی، آموزشی، علمی و حوزه‌های سرگرم‌کننده و فراغت، کتابخانه‌ها در طول این مدت قالب ها، ایده ها و موضوعات جدیدی پیدا کرده‌اند. بارها در صحبت‌هایی که با عزیزان در نهاد کتابخانه‌ها، هم مسئولان مدیریتی و هم عزیزان کتابدار داشته و دارم این نکته مطرح می‌شد که نهاد کتابخان‌هاه صرفاً یک مکان برای خواندن و یا امانت کتاب یا عرضه و تبادل کتاب نیست، بلکه یک باشگاه بزرگ فرهنگی اجتماعی بر محور کتاب است. امروز در این شرایط، با توجه به اینکه قالب های برخط و شبه برخط در کنار قالب های حضوری معنای خودش و گستره‌های خودش را پیدا کرده، مجموعه بسیار متنوع از خدماتی که یاد کردم، در همین 8 یا ۹ ماه خودش را نشان داد، اما حتماً می‌تواندافق و عمق بیشتری پیدا کند. به خصوص در حوزه های بهداشتی و درمانی که الان شرایط کشور با آن درگیر است حتماً کتابخانه‌ها و کتابداران عزیز می توانند یک پایگاه بسیار مهم و اساسی برای همه حوزه آموزش ها اطلاع رسانی ها، پیشگیری ها و تا درمان های جمعی باشند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: همچنین فرصتی را بسازند برای ایام فراغت و سرگرمی و کمک‌هایی به کودکان و نوجوانانی که امروز مدرسه نمی‌روند، اما از طریق کتابخانه ها می توانند فرصت های جایگزین پیدا کنند تا در کنار فضای ترک مدرسه حضوری و حضور در فضای مجازی به عنوان آموزش رسمی، نهاد کتابخانه‌ها و کتابداران عزیز بخش مکملی باشند برای زیست کودکان و نوجوانان ما در شرایط کرونایی.

وی تقویت حوزه خلاقیت و آفرینش را از دیگر فرصت‌های موجود در کتابخانه‌های عمومی عنوان کرد و گفت: در این دوره رویکردی را ما در کتابخانه‌ها به خصوص در سال‌های اخیر مشاهده کردیم و می‌کنیم که کتابخانه در کنار خواندن فرصتی برای آفریدن نیز هستند. افقی برای نشان دادن خلاقیت‌های کسانی که به محیط کتابخانه می‌آیند. فضای مجازی و محیط‌های برخط فرصت‌های خلاقیت‌ها و آفرینش های جدید و وسعت یافته را فراهم کرده و می کند؛ قصه خوانی ها، کتابخوانی‌ها، معرفی کتاب ها، بازی های فرهنگی اجتماعی جمعی و انفرادی و خیلی چیزهای دیگری که می تواند در افق جدید، از فضاهای سنتی و کلاسیک معناها و وسعت بهتری پیدا کند. حداقل اینکه به عنوان یک خط موازی می‌تواند به کمک و مسیری بیاید که قبلاً عزیزان ما می پیمودند و دنبال می کردند.

صالحی افزود: تجربیات صورت گرفته نشان داده که در این دوره کرونایی ایده‌های کتابداران عزیز ما می‌تواند کشف و سریعتر تکثیر شود. در دوره ماقبل کرونا گاهی کتابداران ما در در سیستان و بلوچستان، در هرمزگان و یا در یک روستای دور افتاده گاهی ایده‌هایی را دنبال می‌کردند که زمان زیادی صرف می‌شد که این ایده‌ها کشف شوند تا چه برسه به اینکه تکثیر شوند. اما الان فرصتی فراهم شده و ایده‌های عزیزان ما در حوزه کتاب و کتابخوانی و کتابدار ای با سرعت بیشتری توسط همکاران، کتابداران دیگر و مسئولان مدیریتی شناخته شود و ایده های برتر و موفق فرصت  گسترش و تکثیر را پیدا کنند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به برگزاری موفق پویش‌های مجازی در سال جاری گفت: به نظر می‌آیدهمین دوره ۸ یا ۹ ماهه به ما نشان داد این که در این فضا پویش های اجتماعی مبتنی بر حوزه فرهنگ کتاب و کتابخوانی زمینه های بهتر و بیشتری را پیدا می‌کند. در همین دوره ما مسابقات کتابخوانی رضوی، برنامه‌ها و معرفی کتاب در فضای محرم و بسیاری برنامه‌های دیگر نشان داد که ما می‌توانیم از این دوره فرصتی بسازیم برای پویش های اجتماعی کتاب و کتابخوانی و جریانی کتاب و کتابخوانی که حتما از طریق پویش ها می‌تواند گستره وسیع‌تری را پیدا کند.

وی افزود: گسترش زمینه ارتباطات برخط و شبه برخط در کنار فضای حضوری از دیگر فرصت‌های این دوران بوده است که باعث شده اصحاب فرهنگ مکتوب راحت تر در فضای مخاطبان کتابداران شناخته و معرفی شوند. شاید در گذشته این اتفاق راحت نبود و یا حداقل به زحمت میسر می‌شد که برای یک کتابخانه روستایی که بخواهد یک نویسنده خوب کودک نوجوان را به درون محیط دعوت کنند وبه اعضای کتابخانه معرفی کنند. اما امروز امکان حضور ناشران خوب کشور ، همچنین مولفان آفرینشگران فرهنگی و هنری که می‌توانند برای اعضای کتابخانه‌های ما جذاب باشند، راحت تر فراهم می‌شود. چون بستر یک بستری است که عزیزان در نهاد کتابخانه ها و خود عزیزان  در کتابخانه‌ها می‌توانند فرصت‌هایی را برای حضور این عزیزان آفریننده فرهنگ مکتوب با مخاطبان خودشان فراهم کنند.

صالحی تأکید کرد: اگرچه دوره کرونا مصیبت بوده و هنوز هم پر آفت و پر مصیبت است، اما ما می‌توانیم از کنار این انباشت از مسائل و مشکلات، فرصت‌های جدیدی را برای زیست فرهنگی خودمان و به طور خاص حوزه کتاب و کتابخوانی پیدا کنیم. مجدداً از مسئولان نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و دبیرکل محترم، هیئت امنای نهاد کتابخانه‌ها، مدیران استانی و ستادی و به طور اخص از کتابداران عزیز که در خط مقدم ارتباط بین حوزه مخاطبان و حوزه میراث فرهنگی مکتوب ما قرار دارند و در این حلقه اتصال تلاش می‌کنند که فرهنگ مکتوب ایرانی بتواند جایگاه خود را بیش از گذشته پیدا کند.

به گزارش عصرپرس:آیین بیست و هشتمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران و روز گرامیداشت «کتاب، کتابخوانی و کتابدار» با شعار «دانایی، مانایی» سه شنبه ۲۴ آبان به صورت مجازی برگزار شد.