نگاهی به La jette از Chris Marker / فیلم "اسکله"
سینمای فتو - رمانِ "کریس مارکر"
کریس مارکر را بزرگترین سینماگر تجربه‌گرای تاریخ دانسته‌اند. او که فلسفه را نزد ژان پل سارتر آموخته بود، با مفاهیمی نظیر حسرت، زمان و ثبت تصویر بسیار درگیر بود. سه مفهومی که در فیلم "اسکله" به خوبی پرورانده شده‌اند.
سرویس سینمایی عصرپرس/ علی زمانی: "اسکله" فیلم کوتاه بیست و هفت دقیقه‌ای از کریس مارکر فیلم‌ساز فرانسوی (2012- 1921) است. او در این فیلم تنها با استفاده از کولاژ کردن عکس قصه‌اش را روایت می‌کند. خود مارکر اثرش را فتو - رمان معرفی می‌کند.
واقعیت این است که کریس مارکر مستندساز است و پیش از شروع حرفه فیلم‌سازی، نزد ژان پل سارتر فلسفه آموخته بود. به گفته خودش عکس‌های فیلم "اسکله" را در زمان‌های استراحتش، حین ساختن مستند Le joli mai ثبت کرده است.
در این فیلم او "زمان" را واکاوی می‌کند و خودش روی عکس‌ها نریشن می‌گوید و مونولوگ‌هایش را با این جمله آغاز می‌کند:
«این فیلم قصه مردی است که تصویر زنی در گذشته را به خاطر می‌آورد.»
مسئله سینمای کریس مارکر "زمان" است. دردیست که زمان با تبدیل شدنش از حال به گذشته، بر دل برجای می‌گذارد. اما نبوغ واقعی او در انتخاب این سبک و ساختارشکنی آن هم در آن دوران یعنی سال 1962 است یعنی استفاده از عکس به جای فیلم.
مارکر دریافته بود که تنها در عکس است که زمان متوقف می‌شود، انجماد محض هر آنچه که قاب دوربین، در آن لحظه ثبت کرده است. او با بهره بردن از این شیوه بارها به گذشته سفر می‌کند و اجازه می‌دهد حتی بازیگر فیلمش با دختر منجمد شده در تصویر ملاقات کند. و او آرزو می‌کند زمان را در همان گذشته نگه دارد!
حس دیگری که با نبوغی مثال‌زدنی موفق به تولید آن در کلیت فیلم شده "حسرت" است. آن هم با استفاده از چندین قطعه عکس! حسرت نبودن کسی! به گفته "رولان بارت" در کتاب "اتاق روشن": «حسرت، عصاره مرگ است. آن چه عکس تا ابد باز تولیدش می‌کند، تنها یک مرتبه رخ داده است، عکس به لحاظ مکانیکی، چیزی را تکرار می‌کند که به لحاظ وجودی قابل تکرار نیست. در عکس هیچگاه رویداد فراتر از خویش نمی‌رود تا به چیزی دیگر برسد.»
مارکر بعد از این فیلم هیچ مصاحبه‌ای نکرده است و در خلوت به زعم دیگران مالیخولیایی خود بسر می‌برد و فقط بخاطر ساخت این فیلم از همه عذرخواهی می‌کند. گفته شده که "اسکله" بعدها تخیل "تری گیلیام" را برای ساخت فیلم "دوازده میمون" تحریک کرده و بر "ریچارد کلی" و "دانکن جونز" نیز تاثیر عمیقی داشته است.
کریس مارکر را می‌توان بزرگترین تجربه‌گرای سینما دانست. در وصف او همین بس که "آلن رنه" که مارکر در چندین فیلمش من جمله "سال گذشته در مارین باد" دستیارش بوده، در وصف او گفته: «او نمونه تمام عیار انسان قرن بیست و یکم است.»
پایان/
