چرا آموزش عالی در تولید ناخالص ملی تاثیر بسزایی نداشته؟

به گزارش عصرپرس به نقل از ایسنا، سورنا ستاری امروز (سه‌شنبه) در کنفرانس کارآفرینی با رویکرد الزامات دانشگاه کارآفرین در دانشگاه شریف، اظهار کرد: ابتدای انقلاب 270 هزار نفر دانشجو وجود داشت که از این تعداد 170 هزار نفر داخل کشور و 100 هزار نفر خارج از کشور تحصیل می‌کردند که 57 هزار نفر از دانشجویان خارج از کشور در آمریکا مشغول به تحصیل بودند و ایران در سال 1979 بزرگ‌ترین کلونی دانشجوی خارجی در آمریکا به حساب می‌آمد.

وی یادآور شد: اما در حال حاضر تعداد دانشجویان 4 میلیون و 700 هزار نفر است و از این تعداد 48 هزار نفر دانشجو در خارج از کشور تحصیل می‌کنند و تعداد دانشجویان ایرانی در آمریکا به 12 هزار نفر رسیده است.

معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور ادامه داد: در این سال‌ها، ایران رتبه 11 یا 12 را در تعداد دانشجو در آمریکا دارد و کشورهایی همچون عربستان، هند، چین و غیره هر یک حداقل 5 تا 6 برابر ما در آمریکا دانشجو دارند. با توجه به رشد چند برابری تعداد دانشجویان کشور، اولین سوالی که به ذهن می‌رسد، این است که این رشد چرا در تولید ناخالص داخلی (GDP) کشور تاثیر نداشته است.

ستاری تصریح کرد: کما اینکه عمده هزینه‌ها نیز در رشد تعداد دانشجو بر عهده دولت بوده است و حتی در بخشی که مربوط به دانشگاه آزاد است نیز دولت به صورت غیر مستقیم درگیر بوده است.

وی اظهار کرد: در همه جای دنیا هر گاه تعداد دانشجویان 10، 20 و یا 30 درصد افزایش یابد،‌ تاثیر آن در GDP قابل مشاهده است و به همین خاطر باید این سوال مطرح شود که در ایران کدام ساختار مساله دارد.

معاون علمی و فناوری رئیس جمهور خاطرنشان کرد: در حال حاضر ایران چهارمین تربیت‌کننده مهندس در دنیا است و تعداد دانشجویان رشته مهندسی که در ایران فارغ‌التحصیل می‌شوند، تقریبا معادل آمریکا است.

ستاری درباره مساله مهاجرت گفت: قصد صحبت در مورد بحث مهاجرت را ندارم، اما واقعیت آن است که در این باره سر ما کلاه رفته است و بزرگ کردن یک موضوع باعث شده سیاست‌های اشتباهی در پیش بگیریم، زیرا یک سری عدد ژورنالیستی ما را تحت تاثیر قرار داده و نمی‌دانیم که در این باره در دنیا چه خبر است و چرخش افراد در دنیا طی 12 – 10 سال گذشته سه برابر شده است.

وی ادامه داد: در صحبتی که با یکی از مسئولان چینی در حوزه آکادمی داشتم، از او پرسیدم که آیا شما برای تحصیل 330 هزار دانشجوی چینی در آمریکا هزینه‌ای پرداخت می‌کنید و او پاسخ داد وقتی آمریکا هزینه تحصیل آنان را می‌دهد، چرا چین هزینه کند؟ اما ما سیستمی فراهم کرده‌ایم که دانشجو پس از تحصیل به چین بازگردد.

معاون علمی‌وفناوری رئیس‌جمهور درباره اینکه چرا آموزش عالی کشور در GDP نتوانسته تاثیر بسزایی داشته باشد، تصریح کرد: ما زیست‌بوم کارآفرینی نداریم و به عنوان یک اقتصاد نفتی فکر می‌کنیم کلید پژوهش، آموزش و اشتغال، پول است و برای مثال فکر می‌کنیم با یک وام کم‌بهره می‌توان شغل ایجاد کرد. کما اینکه در 30 سال گذشته نیز این سیاست را در پیش گرفتیم، اما در واقع چیزی که باعث کارآفرینی می‌شود، اکوسیستم و زیست‌بوم مناسب، نحوه تفکر و فرهنگ است.

ستاری افزود: چیزی که باعث می‌شود در دانشگاه‌های مطرح دنیا عدد وقف علم نسبت به دانشگاه‌های ما بسیار بالاتر باشد و دانشگاه‌ها وابستگی به بودجه‌های دولت نداشته باشند، اکوسیستم است.

معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور درباره وضعیت پژوهش در کشور، اظهار کرد: اتفاقی که در بخش پژوهش افتاده، این است که پژوهشکده‌های دولتی زیادی ایجاد شده‌اند، زیرا ما فکر می‌کردیم مشکل پژوهش، پول است و به همین علت بسیاری از ارگان‌ها برای خودشان یک پژوهشکده تاسیس کرده و این پژوهشکده‌ها هر کدام با چند هزار پرسنل و هیات علمی به معضلی تبدیل شده‌اند و فعالیت‌هایی همچون تولید مقاله می‌کنند، در حالی که قرار نبود پژوهش‌های محض دانش انجام دهند و حتی خیلی از آن‌ها در مقطع دکتری شروع به جذب دانشجو کردند، در حالی که باید کاربردی عمل می‌کردند.

ستاری تصریح کرد: این مساله به این دلیل اتفاق افتاد که فکر می‌کردیم مساله پژوهش با پول حل می‌شود، در حالی که مساله پژوهش، مغز،‌ آدم و اکوسیستم است. به همین دلیل زمانی که دانشجویان ما از کشور خارج می‌شوند، شکوفا می‌شوند و علت این شکوفایی آن است که در آنجا زیست‌بوم کارآفرینی مناسب است.

وی، درباره اهمیت ارتباط آموزش و اقتصاد، یادآور شد: مساله ربط دادن آموزش به اقتصاد، مساله مهمی است و کشورهایی نظیر فنلاند و سنگاپور با مرتبط کردن آموزش به اقتصاد توانسته‌اند موفق عمل کنند.

معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور افزود: البته این مشکل فقط مساله کشور ما نیست و حتی آمریکا نیز در این زمینه نتوانسته موفق عمل کند و در زمینه آموزش سیستم موفقی ندارد و اکثر دانشجویان مقطع دکتری در دانشگاه‌های مطرح آمریکا، دانشجویان خارجی هستند.

ستاری تصریح کرد: مشکل نظام آموزش، یک مشکل عمومی است و همه در سطح جهان روی آن کار می‌کنند تا بتوانند آموزش را به اقتصاد مرتبط کنند.

وی درباره اهمیت استارتاپ‌ها گفت: در استارتاپ‌های حال حاضر افرادی جذب می‌شوند که بسیاری از آنان خارج از ایران حقوق‌های بسیار بالایی داشتند و الان بهترین نقشه برای بازگشت افراد و جذب آن‌ها، استارتاپ‌ها هست، چرا که این افراد در اینجا درآمد بهتری خواهند داشت و احساس خواهند کرد که اثرگذارترند.

معاون علمی و فناوری رئیس جمهور درباره اهمیت آموزش‌های بین رشته‌ای، اظهار کرد: ما باید از فرصت‌ها استفاده کنیم و در آموزش‌هایمان تغییر نگرش دهیم و آموزش‌های بین رشته‌ای را تقویت کنیم، چرا که ما به رشته‌های جدید در حوزه‌های فنی و تکنولوژی نیاز داریم.

وی ادامه داد: در حال حاضر بین مهندسی، پزشکی و هنر دیگر فاصله و مرزی نیست و معنی دانشگاه دیگر این نیست که یک قطعه زمینی را محصور کنیم و تعدادی دانشجو هر روز در آن مکان حاضر شوند و چیزهایی را آموزش ببینند و امروزه دانشگاه‌ها جزئی از جامعه و به نوعی جزئی از مبلمان شهری هستند و ما باید دانشگاه تاثیرگذار داشته باشیم تا بتوانیم اقتصاد را توسعه دهیم.

ستاری اظهار کرد: با توسعه استارتاپ‌ها، جوانان در اقتصاد مطرح می‌شوند و مدیرعاملانی داریم که زیر 30 سال سن دارند و صاحب شرکت‌های چندین میلیارد تومانی هستند،‌ حتی استارتاپ‌هایی داریم که ارزش‌گذاری‌های چند میلیون دلاری روی آنها می‌شود که این‌ها باعث افتخار است.

معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور تصریح کرد: ما با 4 میلیون و 700 هزار دانشجو، 33 میلیون جوان و 50 میلیون موبایل هوشمند که در دست آنهاست، زیرساخت‌های زیادی برای کارآفرینی داریم و کارآفرینی یک حرکت ذاتی است و کسی نمی‌تواند جلوی آن را بگیرد.

وی ادامه داد: کشوری که 5 یا 6 هزار سال تاریخ فعالیت در تجارت،‌ اقتصاد، هنر، علم و آقایی بر دنیا را داشته،‌ کارآفرینی در ژن فرزندانش وجود دارد.

ستاری افزود: کارآفرینی قسمتی از ژن ایرانیان است، برای همین پیچیده‌اند، زیر فشار نمی‌روند و همیشه انعطاف‌پذیری عجیبی از خود نشان می‌دهند و ما باید از این ژن برای تغییرات استفاده کنیم. کارآفرینی، نوآوری و ابتکار ژن ماست.

معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور گفت: کارآفرینی در روح جوانان ماست؛ برای همین طی 3 – 2 سال گذشته در این زمینه شاهد رشد زیادی بوده‌ایم و کسی نمی‌تواند جلوی آن را بگیرد. فقط کافی است که بتوانیم زیست‌بوم مناسب کارآفرینی را فراهم آوریم.

ستاری تاکید کرد: تنها چیزی که برای توسعه لازم است، "اکوسیستم" است که باید آن را درست کنیم، زیرا پول چه در دست مردم و چه در بانک‌ها زیاد است و در این اکوسیستم احتیاج زیادی به دولت نیست.

وی ادامه داد: البته دولت باید در جاهایی جهت‌دهی کند و پژوهش‌های پایه‌ای را سامان دهد، اما اگر فکر کنیم چنانچه دولت در فلان پژوهشکده خرج کند، فلان تکنولوژی در آنجا تولید می‌شود در اشتباهیم؛ چون محصولی که از هزینه دولت در محل پژوهش تولید شود، مثل محصول کارخانه‌ای است که دولت متصدی آن باشد و مشکلات زیادی را در پی خواهد داشت.

معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور گفت: امیدوارم تفکرات جدید در سیستم‌ جا بیفتد و دانشگاه شریف نیز در این زمینه الگو و پیشوا است و زمانی که افراد شاخص خارجی از دانشگاه شریف بازدید می‌کنند، بازخوردهای استثنائی و بسیار مطلوبی را به ما می‌دهند، چون آن‌ها متوجه هستند که چه اکوسیستم مهم و تاثیرگذاری در دانشگاه شریف در حال شکل‌گیری است.

ستاری در پایان اظهار کرد: اگر بخواهیم جوانان را در کشور نگه داریم و دانشگاه‌ها را تاثیرگذار کنیم، باید دانشگاه را به صنعت و اقتصاد ربط دهیم تا دانشگاه جزئی از اقتصاد و جامعه شود و خروجی آن تاثیرگذار باشد.