نوسازی ناوگان بانک ژن ماهیان خاویاری

به گزارس سرویس اقتصادی عصرپرس از ایانا، محمدعلی یزدانی‌ساداتی رئیس مؤسسه تحقیقات بین‌المللی تاس‌ماهیان دریای خزر با اشاره به اجرای طرح پرورش توأم ماهیان خاویاری در قفس در استخر کپورماهیان از سوی این مؤسسه تحقیقاتی گفت: این پروژه برای نخستین‌بار در کشور به مرحله اجرا درآمده است و یک ایده جدیدی بوده که مؤسسه موفق شد در عین حال که کپورماهیان را در استخر خاکی پرورش می‌دهد، در کنار آن در داخل استخرهای خاکی و در داخل قفس‌ها ماهیان خاویاری را نیز پرورش دهد.

یزدانی‌ساداتی افزود: نتیجه‌ای که از این پروژه به‌دست آمد، با توجه به میزان کاهش بازدهی کپورماهیان طی سال‌های اخیر به‌دلیل کاهش قیمت آن، بسیار ارزشمند بود. کشت توأم همچنین باعث شد در کنار تولید کپورماهیان در واحد هکتار، به میزان یک تن نیز ماهی خاویاری تولید و پرورش داده شود. به همین خاطر، این اجرای طرح توانست به افزایش درآمد دوبرابری پرورش‌دهندگان کمک کند. این پروژه از پروژه‌های موفق به‌شمار می‌رود که توسط استاندار گیلان افتتاح شد و مورد بهره‌برداری قرار گرفت. در صدد هستیم این طرح را برای سال‌های آینده در ابتدا در سطح استان گیلان و سپس در سطح کشور گسترش دهیم.

وی بومی‌سازی استفاده از پروبیوتیک ماهیان خاویاری در جیره غذایی را از دیگر پروژه‌هایی مؤسسه تحقیقات بین‌المللی تاس‌ماهیان دریای خزر نام برد و گفت: این مؤسسه موفق شده تا پروبیوتیک اختصاصی ماهیان خاویاری را در قالب شرکت‌های دانش‌بنیان استخراج و در حال حاضر نیز قصد داریم آن را در جیره غذایی ماهی بگنجانیم و در سطح کشور بومی‌سازی کنیم.

وی افزود: نقش پروبیوتیک‌ها بر روی سیستم ایمنی ماهی بسیار تأثیرگذار است و باعث ایمنی سیستم ماهیان می‌شود و در نهایت افزایش تولید و راندمان تولید را به‌ویژه در مرحله بچه‌ماهی در پی خواهد داشت. مؤسسه این پروژه را روی همه گونه‌های خاویاری که قابلیت آبزی‌پروری دارند، در کشور اجراء کرده و قصد دارد آن را بومی‌سازی کند.

یزدانی‌ساداتی با بیان اینکه نوسازی ناوگان بانک ژن ماهیان خاویاری از فعالیت‌های شاخص مؤسسه طی سال ۹۵ و ۹۶ به‌شمار می‌رود، یادآور شد: مؤسسه دارای بانک ژن از انواع مختلف ماهیان خاویاری دریای خزر است که ذخیره ژنی بسیار ارزشمندی به‌حساب می‌آید و با توجه به کاهش ذخایر ماهیان خاویاری دریای خزر این ذخایر ژنی می‌تواند کمک مؤثری برای حفظ ذخایر ژنی در دریای خزر باشد.

وی افزود: یکی از نقش های اساسی بانک ژن این است که علاوه بر اینکه می‌تواند در بازسازی ذخایر سودمند باشد، می‌تواند در تأمین بچه‌ماهی برای مزارع بخش خصوصی نیز مثمرثمر واقع شود و مورد استفاده قرار گیرد.

وی با اشاره به معرفی گونه‌های جدید از سوی مؤسسه تحقیقات بین‌المللی تاس‌ماهیان دریای خزر عنوان کرد: تنوع گونه‌ای در آبزی‌پروری می‌تواند در حفاظت از بقای آن صنعت تأثیرگذار باشد. با توجه به اینکه در آبزی‌پروری خاویاری امروزه در جهان از گونه‌های زیادی استفاده می‌شود و مؤسسه هم در صدد است تعدادی از این گونه‌ها را در صنعت آبزی‌پروری کشورمان بررسی کند، در سال گذشته دو گونه از گونه‌هایی که در آبزی‌پروری ماهیان خاویاری مطرح است، معرفی شد.

رئیس مؤسسه تحقیقات بین‌المللی تاس‌ماهیان دریای خزر در توضیح بیشتر این دو گونه آبزی‌پروری ماهیان خاویاری ادامه داد: یکی گونه ماهی بستر است که تلاقی فیل‌ماهی و ماهی خاویاری استرلیاد است که یک دورگی به‌شمار می‌رود که مؤسسه آن‌ها را تولید و در اختیار مزارع بخش خصوصی قرار داده است. برای امسال هم تولید گونه‌ای جدید از تلاقی دو گونه تاس‌ماهی سیبری و تاس‌ماهی ایرانی از سوی مؤسسه صورت گرفته است. این گونه‌های هیبرید قابلیت بالایی هم از نظر روند رشد و هم از لحاظ تولید گوشت و تولید خاویار بسیار دارند؛ زیرا گونه‌هایی که معرفی شدند، توانایی آن را دارند که ظرف پنج سال به مرحله تولید خاویار برسند که از این نظر بسیار حائز اهمیت است.

یزدانی‌ساداتی طرح پرورش ماهی در قفس در پشت سد سفیدرود را از دیگر پروژه‌‌های شاخص این مؤسسه دانست و تأکید کرد: مؤسسه در صدد است این طرح را تا پایان سال به ثمر برساند؛ منتهی مشکلاتی در اجرای آن وجود دارد که باید برطرف شود. با توجه به اینکه آب سد سفیدرود پشتوانه آب شرب استان گیلان به شمار می رود، به همین خاطر یک‌سری ممانعت‌هایی از سوی سازمان آب در این راستا ایجاد شده است؛ اما اگر در آبزی‌پروری اصول و الزامات زیست‌محیطی رعایت شود، هیچ‌گونه منافاتی با مسائل زیست‌محیطی پیدا نمی کند، به همین خاطر موافقت‌های اولیه برای احداث یک پایلوت پرورش ماهی در قفس در پشت این سد اخذ شده و با ورود استاندار گیلان به این موضوع و تأکید وی بر اجرای آن، مؤسسه موافقت اولیه از سازمان آب استان را گرفته است.

وی با بیان اینکه برای اجرای این طرح اعتباری بیش از ۱۰۰ میلیون تومان از سوی سازمان مدیریت استان پیش‌بینی شده و حمایت‌های لازم نیز برای اجرای آن صورت گرفته است، خاطرنشان ساخت: نتایج حاصل از اجرای این طرح، می‌تواند دقیقاً به ما بگوید منابع آبی پشت سد سفیدرود چه ظرفیتی برای استان گیلان و همچنین در سطح کشور در راستای توسعه آبزی‌پروری داشته باشد، به‌طوری که هیچ‌گونه آسیبی نیز به آب شرب استان وارد نشود.

به گفته یزدانی‌ساداتی، استفاده از سیستم‌های نوین در صنعت آبزی‌پروری ماهیان خاویاری ازجمله سیستم برگشت آب، سیستم تزریق اکسیژن و سیستم‌های نوینی که امروزه در جهان مطرح است و می‌تواند به افزایش تولید و راندمان تولید در واحد سطح کمک کند، از دیگر فعالیت‌های شاخص مؤسسه تحقیقات بین‌المللی تاس‌ماهیان دریای خزر به‌شمار‌می رود.

وی با اشاره به اجرای طرح بازسازی ذخایر ماهی شیب دریای خزر اضافه کرد: این پروژه به‌صورت مشترک با سازمان شیلات ایران و مؤسسه تحقیقات بین‌المللی تاس‌ماهیان دریای خزر انجام شده و با توجه به ذخایر ژنی که در مؤسسه وجود دارد، در سال گذشته و هم برای امسال ۱۵۰ هزار بچه‌ماهی شیب در اوزان بالای پنج گرم تولید و در قالب این پروژه در دریای خزر رهاسازی شد. مطمئنم حرکت‌های این‌چنینی در قالب یک فعالیت مشترک با سازمان شیلات ایران می‌تواند برای حفظ ذخایر ماهی باارزش دریای خزر ازجمله ماهی شیب کمک بسیار مؤثری باشد.

رئیس مؤسسه تحقیقات بین‌المللی تاس‌ماهیان دریای خزر با ابراز تأسف از کاهش ذخایر ماهیان خاویاری در دریای خزر طی ۱۰ سال گذشته اظهار کرد: دریای خزر، دریای بسته ای است که پنج کشور آذربایجان، ایران، ترکمنستان، قزاقستان و روسیه از آن بهره‌مند می‌شوند، یکی از دلایل کاهش ذخایر ماهیان خاویاری عدم مدیریت واحد یکپارچه در دریای خزر است و هرکدام از این کشورها بر اساس سیاست‌های خودشان از دریا بهره‌برداری می‌کنند.

یزدانی‌‌ساداتی تغییرات شرایط محیط و اکوسیستم در سال‌های اخیر را از دلایل دیگر کاهش ذخایر ماهیان خاویاری در این دریا دانست و گفت: ماهیان خاویاری از ماهیانی به حساب می آیند که قدمت بیش از میلیون‌ها سال دارند و به‌عنوان فسیل زنده به شمار می روند و به همین دلیل، نسبت به تغییرات شرایط محیط و تغییرات اکوسیستم که در سال‌های اخیر اتفاق افتاده است، حساسیت بیشتری از خود نشان دادند.

به گفته وی، آلودگی‌های نفتی ناشی از بهره‌برداری کشورهای آذربایجان و قزاقستان از دریای خزر نیز در کاهش ذخایر ماهیان بی‌تأثیر نبوده است.

یزدانی‌ساداتی در ادامه با اشاره به اینکه  حرکت‌های خوبی که از سوی سازمان شیلات ایران در جهت بازسازی در ذخایر ماهیان خاویاری در دریای خزر صورت گرفته است، افزود: تلاش این است که همین مقدار ذخایر را به‌عنوان ذخایر ژنی ارزشمند و استثنایی ماهیان خاویاری نیز حفظ شود.

وی افزود: بر اساس نشست سالانه کمیسیون منابع زنده دریای خزر صید تجاری در دریای خزر به مدت پنج سال ممنوع اعلام شده است و این مدت پایان یافته و تصمیم بر این است که ممنوعیت آن سال آینده نیز همچنان ادامه یابد. هم اکنون صید در دریای خزر تنها با هدف بازسازی ذخایر و تحقیقات صورت می‌گیرد. امیدواریم این تصمیم‌هایی که در حال اجرا است، به حفظ ذخایر ژنی دریای خزر کمک کند.

وی در پایان تولید سالانه صید و آبزی‌پروری در کشور را در حال حاضر یک میلیون تن عنوان کرد که از این میزان ۵۱ درصد مربوط به آبزی‌پروری و ۴۹ درصد مربوط به صید و صیادی است.