سیل و خشکسالی دو چهره تغییر اقلیم

به گزارش عصرپرس، همه كشورها اين روز را به عنوان روز آگاه سازي مردم در مورد آب اختصاص داده و از طريق پخش و اشاعه نشريات و برگزاري كنفرانس‌ها، سمينارها و نمايشگاه‌ها در گراميداشت آن م كوشند.  در همین راستا شعار امسال روز جهانی آب:«‌آب، تغییر اقلیم و مسئولیت  اجتماعی» نامگذاری شده است. چنین شعاری، مسئولیت تک تک آحاد جامعه را خاطرنشان نموده و نقش مشاغل مختلف را در اقدام برای کاهش اثرات مخرب این پدیده نشان می‌دهد.

شواهد امر نشان می‌دهد که پدیده تغییر اقلیم در بسیاری از نقاط جهان به صورت کاهش شدید نزولات جوی و در برخی مناطق دیگر به صورت سیلاب‌های مخرب و تهدیدکننده پدیدار می‌شود. چنین تغییرات آب و هوایی به همراه افزایش میزان جمعیت، چالش‌های جدی را در زمینه امنیت آبی، غذایی و محیط‌زیستی در سطح جهان به همراه خواهد داشت. بدیهی است بدون بررسی دقیق و کارشناسی اثرات مخرب این پدیده عواقب جبران ناپذیری به بار خواهد آمد. ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده و براساس مدل های آماری در سال‌های آتی شاهد تغییرات چشمگیری در میزان دما، تغییر الگوی بارش، شدت و توالی خشکسالی‌ها و وقوع سیل خواهیم بود. بدیهی است تغییر اقلیم بر آسیب پذیرترین اقشار جامعه اثرات زیان بارتری به جا می‌گذارد که نتیجه آن تحمیل بار مالی سنگین بر دولت است.

از نخستین روزهای سال ۹۸ شاهد عواقب ناشی از پدیده تغییراقلیم بودیم. سیلاب‌های گسترده و مهیب، در پهنه وسیعی از کشور به وقوع پیوست و مردمان بخش‌هایی از سرزمین‌مان را دچار مشکلات عدیده‌ای نمود. در این میان همکاران پرتلاش بخش آب کشور در شرکت مدیریت منابع آب ایران و شرکت‌های تابعه توانستند با کوشش شبانه‌روزی و بهره‌گیری از دانش و تجارب خود و رصد مداوم میزان ذخایر و تنظیم خروجی سدها، بر این سیلاب کم سابقه فائق آیند و با آبگیری بیش از 80 درصد مخازن آب سدهای کشور زمینه را برای رونق کشاورزی طی بهار و تابستان 98 فراهم آورند و از رنج و حرمان مردم کاسته و بی‌وقفه در مسیر آسایش و آرامشی پایدار، تلاش نمایند.

 به منظور کاهش اثرات مخرب تغییر اقلیم و سازگاری با عواقب ناشی از آن، شرکت مدیریت منابع آب ایران در سالی که گذشت اقدام به مشارکت موثر در پویش "#هرهفته_الف_ ب _ایران" نمود. طرح‌های این شرکت که هرکدام نوید دهنده توسعه و شکوفایی اقتصادی بخشی از این سرزمین پهناور می‌باشند، در قالب مجموعه طرح‌های مختلف صنعت آب و برق در سراسر کشور افتتاح و به بهره‌برداری رسیدند. از جمله این طرح‌ها،  افتتاح 10 سد (5 سد ملی و 5 سد استانی) با حجم مخزن 142 میلیون متر مکعب، آبگیری2 سد ملی با حجم مخزن 140 میلیون متر مکعب و بهره‌برداری از 3260 هکتار شبکه آبیاری و زهکشی اصلی می‌باشد.

البته با مدیریت کارآمد و اثربخش و ارائه راهبردهای کاهش اثرات مخرب می‌توان پیامدهای سوء آن را به میزان قابل توجهی کاهش داد. برخی از راهبردهای پیشنهادی از قبیل حفاظت از منابع آب، مدیریت بهم پیوسته منابع آب سطحی و زیرزمینی، بهبود وضعیت تامین و استفاده از منابع آب، مدیریت خشکسالی‌ها، بهبود وضعیت بهره‌برداری از مخازن، بازچرخانی آب برای تامین نیازهای روز افزون، تولید محصولاتی که نیاز آبی کمتری داشته و اعمال سیاست‌های اقتصادی و مدیریتی که به کاهش میزان مصرف آب می‌انجامد تاثیر بسزایی در کاهش اثرات سوء این پدیده دارد.

برکسی پوشیده نیست که در کنار اقدامات سازه‌ای، بهره‌گیری از اقدامات غیرسازه‌ای از اهمیت انکارناپذیری برخوردار است. یکی از اقدامات غیر سازه‌ای موثر که با هدف جلب مشارکت همه نهادهای دخیل در امر مدیریت منابع آب توسط وزارت نیرو در سالیان اخیر انجام شده است، تشکیل کارگروه سازگاری با کم آبی با مشارکت وزارتخانه‌های مختلف از قبیل وزارت جهادکشاورزی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت نیرو، وزارت کشور، سازمان حفاظت از محیط‌زیست، سازمان برنامه و بودجه کشور و سازمان هواشناسی کشور می‌باشد. علاوه بر این، آموزش همگانی و توسعه ظرفیت‌سازی نقش انکار ناپذیری در مدیریت غیر سازه‌ای منابع آب دارد.

شرکت مدیریت منابع آب ایران نیز بعنوان یکی از اصلی‌ترین متولیان آب کشور در نقشه راه جامع آگاهی بخشی خود، با دسته بندی مخاطبان و به عبارت دیگر همه ذی‌مدخلان در مدیریت منابع آب اقدام به تدوین و اجرای برنامه‌هایی در این خصوص نموده است که پروژه اطلاع رسانی طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی نمونه بارز آن است. در این برنامه حدود پانزده فعالیت برای مخاطبان مختلف از نوجوانان تا بهره برداران آب کشاورزی و از زنان روستایی تا مسئولان قوه مجریه، مقننه و قضاییه در سطوح مختلف و همچنین وزارت آموزش و پرورش و رسانه‌های جمعی پیش‌بینی شده است. خوشبختانه در نقشه راه آگاهی‌رسانی بخش آب کلیه چالش‌ها نیز احصا شده است که چالش تغییر اقلیم از موارد اصلی طرح گسترش سواد آبی در جامعه  است.

از اقدامات انجام شده در زمینه گسترش سواد آبی، همکاری با وزارت آموزش و پرورش در تهیه و انتشار کتاب انسان و محیط‌زیست برای دانش آموزان پایه یازدهم مدارس بوده است. مخاطبان آن که دبیران کتاب را نیز شامل می‌شود با رویدادهای مختلف حدی ناشی از پدیده تغییر اقلیم همچون سیلاب‌ها، نحوه شکل گیری و راه‌های مواجهه صحیح و مفاهیمی همچون حریم و بستر رودخانه آشنا می‌شوند. علاوه بر آن، این شرکت اقدام به تولید و نشر موشن‌گرافی‌های متعددی به‌منظور ارتقای آگاهی‌های عموم مردم در زمینه‌های مختلف تغییر اقلیم نموده است که به‌زودی از صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش می‌شود.

نتیجه آنکه بخش اعظم اقدامات غیر سازه‌ای انجام شده توسط شرکت مدیریت منابع آب ایران، بویژه در قالب آموزش، تلاش در جهت آشنایی عموم مردم  با مسئولیت مهم "مواجهه و سازگاری با پدیده تغییر اقلیم و ایفای نقش موثر در جهت کاهش اثرات مخرب" آن بوده که به صورت مستمر نیز توسط این شرکت پایش و ارزیابی می‌شود.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی وزارت نیرو، از سال 1993تاکنون هر سال يك شعار جديد درباره مسائل حياتي مرتبط با آب برای جهت‌دهی فعالیت‌های جامعه دراین زمینه انتخاب مي‌شود. شعارهای روزهاي جهاني آب به ترتيب: 1993: اهمیت آب سالم، 1994:‌ آب و دغدغه‌هاي همگاني، 1995: آب و زنان، 1996:‌ آب و شهرهاي تشنه، 1997: ‌آب جهان، آيا كافيست؟ 1998:‌آب زيرزميني، گنجينه پنهان، 1999: همه در پايين دست رودخانه‌ها زندگي مي‌كنند. 2000: ‌آب براي قرن 2001: ‌آب براي سلامت، 2002:‌ آب براي توسعه ، 2003: آب براي آينده، 2004: آب و بلايا، 2005، آب براي زندگي، 2006: آب و فرهنگ، 2007: سازگاري با كم آبي، 2008: آب و سلامت، ‌2009:‌ آب‌هاي مشترك، فرصت‌هاي مشترك و 2010:‌ آب پاك براي جهاني سالم، 2011: آب براي شهرها پاسخي به چالش شهرنشيني ، 2012 : آب و امنيت غذايي، 2013: آب در هر مكان براي همگان با همكاري‌هاي بين‌المللي ، 2014: آب و انرژي، 2015: آب و توسعه پايدار، 2016‌: آب و مشاغل، 2017: پساب، 2018: طبیعت برای آب و 2019: آب برای همه بوده است.